ಭಗತ್ ಜೊತೆ ನಿಂತ ಜಿನ್ನಾ

 ಮೋಹನ್‌ದಾಸ್ ಗಾಂಧಿ-ಭಗತ್ ಸಿಂಗ್ ಸಂಬಂಧ ಬಗ್ಗೆ ಸಾಕಷ್ಟು ಕೇಳಿದ್ದೇವೆ; ಓದಿದ್ದೇವೆ. ಹಲವು ಮಂದಿ ಎಡಪಂಥೀಯ ಚಿಂತಕರು ಭಗತ್‌ಸಿಂಗ್ ಪರವಾಗಿ ಗಾಂಧಿ ಮಧ್ಯಪ್ರವೇಶಿಸದ ಕ್ರಮವನ್ನು ವಿಶ್ವಾಸದ್ರೋಹ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸುತ್ತಾರೆ. ಭಗತ್‌ಸಿಂಗ್‌ನ ಬಲಗೈ ಎನಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದ ಯಶ್ಪಾಲ್, ಪಾನನಿಷೇಧಕ್ಕೆ ಜನರ ಮೇಲೆ ಸರಕಾರ ಒತ್ತಡ ಹೇರುವುದನ್ನು ಗಾಂಧೀಜಿ ನೈತಿಕತೆ ಎಂದುಕೊಂಡಿದ್ದರು. ಭಗತ್‌ಸಿಂಗ್ ಹಾಗೂ ಇತರರ ಶಿಕ್ಷೆ ಜಾರಿ ವಿರುದ್ಧ ವಿದೇಶಿ ಸರಕಾರದ ಮೇಲೆ ಸ್ಥಳೀಯ ಜನ ಒತ್ತಡ ಹೇರುವುದು ನೈತಿಕವಲ್ಲ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಿದ್ದರು ಎಂದು ಲೇಖನದಲ್ಲಿ ಅಭಿಪ್ರಾಯಪಟ್ಟಿದ್ದರು.

ಆದರೆ ಮುಹಮ್ಮದ್ ಅಲಿ ಜಿನ್ನಾ ಹಾಗೂ ಭಗತ್‌ಸಿಂಗ್ ನಡುವಿನ ಸಂಬಂಧ ಬಗ್ಗೆ ಬಹಳಷ್ಟು ಮಂದಿಗೆ ತಿಳಿದಿಲ್ಲ. ಜಿನ್ನಾ ಹಾಗೂ ಭಗತ್ ಸಿಂಗ್ ಪರಸ್ಪರ ಸಂವಾದ ನಡೆಸಿದ್ದೇ ವಿರಳ. ಏಕೆಂದರೆ ಇಬ್ಬರೂ ವಿಭಿನ್ನ ರಾಜಕೀಯ ವರ್ತುಲದಲ್ಲಿ ಅವರು ವಿಸ್ತೃತವಾಗಿ ತೊಡಗಿಸಿಕೊಂಡವರು. ಜಿನ್ನಾ 1931ರಲ್ಲಿ, ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಶೈಲಿಯ ಸಮೂಹ ಬೆಂಬಲದ ನಾಯಕನಾಗುವ ಅವಕಾಶದಿಂದ ವಂಚಿತರಾದರು. ಇಷ್ಟಾಗಿಯೂ ಭಾರತದ ರಾಜಕೀಯದಲ್ಲಿ ಉನ್ನತ ಸ್ಥಾನ ಅವರಿಗಿತ್ತು. ಆದರೆ ಅದು ಇದ್ದುದು ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಮನೋಭಾವದ ಉದಾರವಾದಿ ಎಂಬ ಕಾರಣಕ್ಕಾಗಿ. ಬಹುತೇಕ ಅವರ ಸಹೋದ್ಯೋಗಿ, ಸ್ನೇಹಿತ ತೇಜ್‌ಬಹದ್ದೂರ್ ಸಪ್ರು ಅವರ ಗರಡಿಯಲ್ಲಿ ಪಡೆದ ಅನುಭವದಿಂದ. ಆ ಕಾಲದಲ್ಲಿದ್ದ ಭಾರತದ ಇತರ ಉದಾರವಾದಿಗಳಂತೆ ಜಿನ್ನಾ ಕೂಡಾ, ಸಂವಿಧಾನಾತ್ಮಕ ತತ್ವಗಳ ಬಗ್ಗೆ ದೃಢ ನಂಬಿಕೆ ಹೊಂದಿದ್ದರು. ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಾದ ಶಾಸಕಾಂಗ, ನ್ಯಾಯಾಂಗ ಹಾಗೂ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಪಾರ್ಲಿಮೆಂಟ್‌ನಿಂದ ಭಾರತದ ಪ್ರಗತಿಯಾಗುತ್ತದೆ ಎಂಬ ವಿಶ್ವಾಸ ಹೊಂದಿದ್ದರು. ಆದರೆ ಮಾರ್ಕ್ಸ್‌ವಾದಿ- ಲೆನಿನ್‌ವಾದಿ ಭಗತ್ ಸಿಂಗ್ ಮನೋಭಾವ ಇದಕ್ಕೆ ತದ್ವಿರುದ್ಧ. ಹಿಂಸಾತ್ಮಕ, ಸಶಸ್ತ್ರ ಹೋರಾಟವೊಂದೇ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ ಕಿತ್ತೊಗೆಯುವ ಮಾರ್ಗ ಎಂದು ನಂಬಿದ್ದರು.
ಶಾಸಕಾಂಗ ಚರ್ಚೆ: ಇಷ್ಟಾಗಿಯೂ ಭಗತ್‌ಸಿಂಗ್ 1929ರಲ್ಲಿ ದಿಲ್ಲಿಯಲ್ಲಿ ಕೇಂದ್ರೀಯ ಶಾಸನಸಭೆಯ ಮೇಲೆ ಬಾಂಬ್ ಎಸೆದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ತೀರಾ ಕ್ಷಣಿಕವಾಗಿ ಅವರ ಜಗತ್ತು ಪರಸ್ಪರ ಸಂಧಿಸಿದ್ದವು. ಸಿಂಗ್ ಅವರ ನಿರಶನದಿಂದಾಗಿ ಸಾಮಾನ್ಯ ವಿಚಾರಣೆ ಮುಂದುವರಿಯುವುದು ಸಾಧ್ಯವಾಗಿರಲಿಲ್ಲ. ಇದಕ್ಕೆ ಪ್ರತಿಯಾಗಿ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಸರಕಾರ, ನ್ಯಾಯಾಂಗ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಡಿ ಸಿಂಗ್ ಹತ್ಯೆಗೆ ಕುಟಿಲೋಪಾಯ ಕಂಡುಕೊಂಡಿತು. ಕೇಂದ್ರೀಯ ಶಾಸನಸಭೆಯ ಮೂಲಕ ಕಾಯ್ದೆ ಜಾರಿ ಮಾಡಿ, ನ್ಯಾಯಾಲಯಕ್ಕೆ ಆರೋಪಿ ಗೈರುಹಾಜರಾದರೂ ಏಕಪಕ್ಷೀಯವಾಗಿ ವಿಚಾರಣೆ ಮುಂದುವರಿಸಲು ನ್ಯಾಯಾಂಗಕ್ಕೆ ಅವಕಾಶ ಮಾಡಿಕೊಟ್ಟಿತು. ಇದು ಆರೋಪಿಗೆ ಸ್ವರಕ್ಷಣೆಗೆ ಅವಕಾಶವೇ ನೀಡದೆ, ಆತನ ಅಭಿಪ್ರಾಯವನ್ನು ಆಲಿಸದೆ ವಿಚಾರಣೆ ನಡೆಸಿದ ನಿದರ್ಶನಗಳೆ ಅದುವರೆಗೆ ಇರಲಿಲ್ಲ.
ಶಾಸನಸಭೆಯಲ್ಲಿ ಮುಂಬೈ ನಗರವನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಜಿನ್ನಾ, 1929ರ ಸೆಪ್ಟಂಬರ್‌ನಲ್ಲಿ ಈ ಮಸೂದೆಯನ್ನು ವಿರೋಧಿಸಿ ಉಗ್ರ ಭಾಷಣ ಮಾಡಿದರು. ಈ ವಿಚಾರಣೆಯನ್ನು ಪ್ರಹಸನ, ನ್ಯಾಯಾಂಗದ ಅಣಕ ಎಂದು ಟೀಕಿಸಿದರು. ಆರೋಪಿಯ ಗೈರುಹಾಜರಿಯಲ್ಲಿ ವಿಚಾರಣೆ ನಡೆದರೆ ಅದು ಖಂಡನೀಯ ಎಂದರು. ಸಿಂಗ್ ರಾಜಕೀಯ ಕೈದಿಯಾಗಿದ್ದು, ಸರಕಾರ ಹೇಗೆ ಅವರನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯ ಅಪರಾಧಿಯಂತೆ ಪರಿಗಣಿಸುತ್ತದೆ ಎಂದು ಖಾರವಾಗಿ ಪ್ರಶ್ನಿಸಿದ್ದರು.
ನಿಮಗೆ ಖಚಿತವಾಗಿ ತಿಳಿದಿರುವಂತೆ, ಅವರು ಸಾಯಲೇಬೇಕು ಎಂದು ನಿರ್ಧರಿಸಿದಂತಿದೆ. ಇದು ಹಾಸ್ಯವಲ್ಲ. ಎಲ್ಲರೂ ಸಾವಿಗಾಗಿ ಉಪವಾಸವಿರುವುದು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ ಎನ್ನುವುದನ್ನು ಗೌರವಾನ್ವಿತ ಕಾನೂನು ಸದಸ್ಯರು ಮನವರಿಕೆ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಬೇಕು ಎಂದು ಆಗ್ರಹಿಸುತ್ತಿದ್ದೇನೆ. ಸ್ವಲ್ಪಸಮಯ ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿ; ನಿಮಗೇ ಗೊತ್ತಾಗುತ್ತದೆ... ಮತ್ತೆ ನಿರಶನ ಮಾಡುವ ವ್ಯಕ್ತಿಗೂ ಆತ್ಮವಿದೆ. ಆ ಆತ್ಮಕ್ಕೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿ ಆತ ಮುಂದುವರಿದಿದ್ದಾರೆ. ತಮ್ಮ ಕಾರಣಕ್ಕಾಗಿ ನ್ಯಾಯಬದ್ಧ ಎಂದು ನಂಬಿದ್ದಾರೆ. ಆತ ಯಾವುದೋ ಕ್ರೂರ ಅಪರಾಧ ಎಸಗಿದ ಸಾಮಾನ್ಯ ಅಪರಾಧಿಯಲ್ಲ.
ಮೈತ್ರಿ ಅಸಂಭವ: ಜಿನ್ನಾ ಮಾತನಾಡುತ್ತಿದ್ದಾಗ ಶಾಸನಸಭೆಯ ಕಲಾಪದ ವೇಳೆ ಸಮೀಪಿಸಿತು. ಅವರು ಮರುದಿನ ಮುಂದುವರಿಸಲು ಅವಕಾಶ ಕೋರಿದರು. ಆಗ ಆಧುನಿಕ ಹಿಂದುತ್ವದ ಐಕಾನ್ ಆಗಿದ್ದ, ಒಂದು ಬಾರಿ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಅಧ್ಯಕ್ಷರೂ ಆಗಿದ್ದ ಮದನ್‌ಮೋಹನ ಮಾಳವೀಯ, ಜಿನ್ನಾರ ಬೆಂಬಲಕ್ಕೆ ನಿಂತರು. ಮಾನ್ಯರೇ ಇನ್ನು 15 ನಿಮಿಷ ಮುಂದುವರಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲವೇ? ಎಂದು ಮನವಿ ತಿರಸ್ಕೃತವಾಗಬೇಕೆಂಬ ಕಾರಣಕ್ಕಾಗಿಯೇ ತಕ್ಷಣ ಸ್ಪೀಕರ್‌ಗೆ ಕೇಳಿದರು. (ಎರಡು ವರ್ಷ ಬಳಿಕ ಮಾಳವೀಯ ಅವರು ವೈಸರಾಯ್ ಬಳಿ ಸಿಂಗ್ ಅವರ ಅಂತಿಮ ಕ್ಷಮಾದಾನ ಅರ್ಜಿ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು)
ಆ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಗರಿಷ್ಠ ಸಂಭಾವನೆ ಪಡೆಯುತ್ತಿದ್ದ ವಕೀಲರಾದ ಜಿನ್ನಾ ಮರುದಿನ, ಸಿಂಗ್ ವಿಚಾರಣೆ ವಿಷಯದಲ್ಲಿ ಪ್ರಭುತ್ವವನ್ನು ಕಾನೂನಾತ್ಮಕವಾಗಿಯೇ ತರಾಟೆಗೆ ತೆಗೆದುಕೊಂಡರು.
ಮಾನ್ಯರೆ, ಬಹುಶಃ ನನಗೆ ಅನಿಸುವಂತೆ, ಬ್ರಿಟಿಷ್ ನ್ಯಾಯವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಶ್ರೇಷ್ಠ ಹಾಗೂ ಮೂಲಭೂತ ಸಿದ್ಧಾಂತದಂತೆ, ದಂಡಸಂಹಿತೆ ಹಾಗೂ ಅಪರಾಧಸಂಹಿತೆ ಉದ್ದೇಶಪೂರ್ವಕವಾಗಿಯೇ ಅಂಥ ಅಸಂಬದ್ಧ ಅವಕಾಶವನ್ನು ಈ ದೇಶದ ಅಪರಾಧ ಕಾನೂನಿನಲ್ಲಿ ಮಾಡಿಲ್ಲ. ನಮ್ಮ ಅಪರಾಧ ಕಾನೂನು ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ಲೋಪವಿದ್ದು, ನಾನು ಇದನ್ನು ಸಹಿಸುವುದಿಲ್ಲ
ಸಿಂಗ್ ಅವರ ತೋರಿಕೆಯ ವಿಚಾರಣೆಯ ವಿರುದ್ಧ ಆಕ್ರೋಶ ವ್ಯಕ್ತವಾಗಿ ಶಾಸನಸಭೆ ಮಸೂದೆಯನ್ನು ತಿರಸ್ಕರಿಸಿತು. ಆದರೆ ಈ ಸೂತ್ರದ ಬೊಂಬೆಯಾದ ಅಸೆಂಬ್ಲಿಯ ತಿರಸ್ಕಾರಕ್ಕೆ ವಾಸ್ತವವಾಗಿ ಯಾವ ಅರ್ಥವೂ ಇರಲಿಲ್ಲ. ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಇಂಡಿಯಾ ಸರಕಾರ ಶಾಸನಸಭೆಯನ್ನು ನಿರ್ಲಕ್ಷಿಸಿ, ಸುಗ್ರೀವಾಜ್ಞೆಯಾಗಿ ಈ ತಿದ್ದುಪಡಿ ತಂದಿತು.

ನ್ಯಾಯಾಂಗ ಹತ್ಯೆ
ಭಗತ್ ಸಿಂಗ್ ಬಗ್ಗೆ ಸಂಶೋಧನೆ ಮಾಡಿದ ಎ.ಜಿ.ನೂರಾನಿ ಅವರು ಈ ಕಾನೂನು ಪ್ರಹಸನವನ್ನು ಹೀಗೆ ವಿವರಿಸಿದ್ದಾರೆ:
ಅಸೆಂಬ್ಲಿಯಲ್ಲಿ ಸೋಲಾದ ಬಳಿಕ, ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್ ಸುಗ್ರೀವಾಜ್ಞೆ ಜಾರಿಗೊಳಿಸಿದರು. ಇದಕ್ಕೆ ಶಾಸನಸಭೆಯ ಒಪ್ಪಿಗೆ ಬೇಕಿರಲಿಲ್ಲ. ಆರು ತಿಂಗಳಲ್ಲಿ ಅದು ಅನೂರ್ಜಿತಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಪ್ರಕರಣ ವಿಚಾರಣೆಗೆ ನ್ಯಾಯಮಂಡಳಿಯನ್ನು ನೇಮಿಸಿತು. ಇಡೀ ವಿಚಾರಣೆ ತಪ್ಪುಗಳಿಂದ ಕೂಡಿತ್ತು. ನ್ಯಾಯಮಂಡಳಿಯ ಸದಸ್ಯರಾಗಿದ್ದ ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿ ಸಯ್ಯದ್ ಅಘಾ ಹೈದರ್ ಅವರನ್ನು ನ್ಯಾಯಮಂಡಳಿಯಿಂದ ಕಿತ್ತುಹಾಕಲಾಯಿತು. ಏಕೆಂದರೆ ಇತರ ಇಬ್ಬರು ಯುರೋಪಿಯನ್ ನ್ಯಾಯಾಧೀಶರಂತೆ ಅಲ್ಲದೆ ಅವರು ಸಾಕ್ಷಿಯನ್ನು ಕೂಲಂಕಷವಾಗಿ ಪ್ರಶ್ನಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಪದೇ ಪದೇ ಅವರ ಆದೇಶ ಬರೆಯುವುದರಿಂದ ದೂರ ಉಳಿದಿದ್ದರು.

ಆರೋಪಿಗೆ ಮರಣದಂಡನೆ ವಿಧಿಸಿದ ನ್ಯಾಯಮಂಡಳಿ, ಸ್ವತಃ ಮರಣ ದಂಡನೆಗೆ ಈಡಾಯಿತು. ಆರು ತಿಂಗಳ ಬಳಿಕ ನ್ಯಾಯಾಧೀಶರ ಕಚೇರಿ ಮುಚ್ಚಿತು. ಆರೋಪಿ ಪರ ವಕೀಲರು ಬಹುತೇಕ ಗೈರುಹಾಜರಾಗಿಯೇ ಉಳಿದರು ಮತ್ತು ಮೇಲ್ಮನವಿ ಸಲ್ಲಿಸುವ ಅವಕಾಶ ಇರಲಿಲ್ಲ. ಈ ಸುಗ್ರೀವಾಜ್ಞೆಯ ಕಾನೂನುಬದ್ಧತೆಯನ್ನು ಪರಿಶೀಲಿಸಲು, ಹೈಕೋರ್ಟ್ ವಕೀಲರ ಸಂಘ ಒಂದು ಸಮಿತಿಯನ್ನು ರಚಿಸಿತು. 1930ರ ಜೂನ್ 19ರಂದು ಅದು ಸಲ್ಲಿಸಿದ ವರದಿಯಲ್ಲಿ ಅದು, ಅಸಿಂಧು ಎಂದು ಘೋಷಿಸಲಾಯಿತು.
ಭಗತ್‌ಸಿಂಗ್ ಅವರನ್ನು 1931ರ ಮಾರ್ಚ್ 23ರಂದು ರಹಸ್ಯವಾಗಿ ಲಾಹೋರ್‌ನಲ್ಲಿ ಗಲ್ಲಿಗೇರಿಸಲಾಯಿತು. 2011ರಲ್ಲಿ ಭಾರತದ ಸುಪ್ರೀಂಕೋರ್ಟ್, ಜಿನ್ನಾ ಅವರ ವಾದದ ಪ್ರತಿಧ್ವನಿ ಎಂಬಂತೆ, ಸಿಂಗ್ ಅವರ ವಿಚಾರಣೆ ಅಪರಾಧ ನ್ಯಾಯವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಮೂಲಭೂತ ಸಿದ್ಧಾಂತಕ್ಕೆ ವಿರುದ್ಧವಾದುದು. ಏಕೆಂದರೆ ಅದು ಆರೋಪಿಗೆ ತನ್ನ ಸಮರ್ಥನೆಗೆ ಅವಕಾಶವನ್ನೇ ನೀಡಲಿಲ್ಲ ಎಂದು ಅಭಿಪ್ರಾಯಪಟ್ಟಿತು.