ಕೇಂದ್ರ ಬಜೆಟ್: ದಲಿತರ ಆರ್ಥಿಕ ಸಬಲೀಕರಣಕ್ಕೆಲ್ಲಿದೆ ಅವಕಾಶ?

ದಲಿತರ ಶಿಕ್ಷಣ, ಆರೋಗ್ಯ, ಉದ್ಯೋಗ, ಕೌಶಲ್ಯ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ, ಆರ್ಥಿಕ ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಸಬಲೀಕರಣಕ್ಕಾಗಿ ಎಲ್ಲಾ ಯೋಜನೆಗಳಲ್ಲಿ ಬಜೆಟ್ ಅನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಲು ದಲಿತ ಸಂಘರ್ಷ ಸಮಿತಿ, ದಲಿತ ಮತ್ತು ಆದಿವಾಸಿ ಸಂಘಟನೆ, ಪ್ರಗತಿಪರ ಸಂಘಟನೆಗಳ ಜೊತೆಗೆ ಪ್ರಜ್ಞಾವಂತ ದಲಿತ ಸಮುದಾಯದ ವಿದ್ಯಾವಂತರು ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ರಾಜಕಾರಣ ಮಾಡದ ಹೊರತು ದಲಿತ ಸಮುದಾಯದ ಸಬಲೀಕರಣ ಸಾಕಾರಗೊಳ್ಳಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ.

2025-26ರ ಕೇಂದ್ರ ಬಜೆಟ್ ಮಂಡಿಸಿದ ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವೆ ನಿರ್ಮಲಾ ಸೀತಾರಾಮನ್‌ರವರು ತೆಲುಗು ಕವಿ ಮತ್ತು ನಾಟಕಕಾರ ಗುರಜಡ ಅಪ್ಪಾರಾವ್ ಅವರ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಉಲ್ಲೇಖದೊಂದಿಗೆ ತಮ್ಮ ಭಾಷಣವನ್ನು ‘ಒಂದು ದೇಶವು ಕೇವಲ ಅದರ ನೆಲವಲ್ಲ, ಒಂದು ದೇಶವು ಅದರ ಜನರು’ ಎಂದು ಆರಂಭಿಸಿದವರು ಎಲ್ಲಾ ಪ್ರದೇಶಗಳ ಸಮತೋಲಿತ ಬೆಳವಣಿಗೆಯನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸುವ ಸಬ್‌ಕಾ ವಿಕಾಸ್ ಥೀಮ್‌ನೊಂದಿಗೆ ಮಂಡಿಸಿದರು. ಮುಂಗಡಪತ್ರದ (ಬಜೆಟ್‌ನ) ಗುರಿಗಳಲ್ಲಿ ಬಡವರು, ಯುವಕರು, ರೈತರು ಮತ್ತು ಮಹಿಳೆಯರ ಮೇಲೆ ಕೇಂದ್ರೀಕರಿಸಿದರು. ದೇಶದಲ್ಲಿ ಶೂನ್ಯ ಬಡತನ, 100 ಪ್ರತಿಶತ ಉತ್ತಮ ಗುಣಮಟ್ಟದ ಶಾಲಾ ಶಿಕ್ಷಣ, ಗುಣಮಟ್ಟದ ಕೈಗೆಟಕುವ ಮತ್ತು ಸಮಗ್ರ ಆರೋಗ್ಯ ರಕ್ಷಣೆ, 100 ಪ್ರತಿಶತ ಕೌಶಲ್ಯಪೂರ್ಣ ಕೆಲಸಗಾರರಿಗೆ ಅರ್ಥಪೂರ್ಣ ಉದ್ಯೋಗ, ಆರ್ಥಿಕ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ 70 ಪ್ರತಿಶತ ಮಹಿಳೆಯರ ಭಾಗವಹಿಸುವಿಕೆ, ರೈತರ ಸಮೃದ್ಧತೆ ಇತ್ಯಾದಿಗಳನ್ನು ಸಾಧಿಸುವುದು ತಮ್ಮ ಬಜೆಟ್ ಎಂದು ಅವರು ಘೋಷಿಸಿದರು. ಈ ಹಿನ್ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ, ಆಯವ್ಯಯ ಕರಡು 10ಎ ನಲ್ಲಿ ಘೋಷಿಸಲಾದ ಪರಿಶಿಷ್ಟ ಜಾತಿಗಳ ಕಲ್ಯಾಣಕ್ಕಾಗಿ ಬಜೆಟ್ ಹಂಚಿಕೆಯನ್ನು ಗಮನಿಸಿದರೆ, ಅದು ಘೋಷಿತ ಗುರಿಯಿಂದ ದೂರವಿದೆ ಎಂದು ಅನೇಕರಿಂದ ವಿಶ್ಲೇಷಿಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ.

ಕೇಂದ್ರ ಬಜೆಟ್ ದಲಿತರು ಮತ್ತು ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನಾಂಗದವರ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಅಗತ್ಯಗಳನ್ನು ಪೂರೈಸುತ್ತದೆಯೇ? ಹಂಚಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ಬದಲಾವಣೆ ಅಗತ್ಯವಿದೆಯೇ ಅಥವಾ ಅವುಗಳನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣ ವಾಗಿ ಬಳಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಗಿದೆಯೇ? ಯೋಜನೆಗಳಿಗೆ ಮೀಸಲಾದ ಹಣವು ಜನರನ್ನು ತಲುಪುತ್ತದೆಯೇ? 2011ರ ಜನಗಣತಿಯ ಪ್ರಕಾರ, ದೇಶದಲ್ಲಿ ಪರಿಶಿಷ್ಟ ಜಾತಿ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯ ಶೇ. 16.6ರಷ್ಟು ಜನರು ವಾಸಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಆದರೆ ಈ ಬಜೆಟ್‌ನಲ್ಲಿಯೂ ಇವರನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ನಿರ್ಲಕ್ಷಿಸಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಬಜೆಟ್‌ನ ಕೇವಲ ಶೇ. 3.4ರಷ್ಟು ಹಣವನ್ನು ಮೀಸಲಿಡಲಾಗಿದೆ. ಇದರಲ್ಲಿಯೂ ಹೆಚ್ಚಿನ ಹಣವನ್ನು ಕಾರ್ಪೊರೇಟ್ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಿಗೆ ನೀಡಲಾಗಿದೆ.

ಪೂನಾ ಒಪ್ಪಂದದಲ್ಲೇ ಪರಿಶಿಷ್ಟ ಜಾತಿಗಳ ಶಿಕ್ಷಣಕ್ಕಾಗಿ ಬಜೆಟ್‌ನಲ್ಲಿ ವಿಶೇಷ ಅವಕಾಶ ಕಲ್ಪಿಸುವ ವಿಷಯವನ್ನು ಮುಂದಿಡಲಾಗಿತ್ತು, ಅದರ 9ನೇ ಷರತ್ತಿನ ಪ್ರಕಾರ, 1935ರ ಭಾರತ ಸರಕಾರದ ಕಾಯ್ದೆಯಡಿ ಹೊರಡಿಸಲಾದ ಭಾರತ ಸರಕಾರದ ಪರಿಶಿಷ್ಟ ಜಾತಿ ಆದೇಶ 1936ರಲ್ಲಿ ವಿವರಿಸಿದಂತೆ ಅಲ್ಪಸಂಖ್ಯಾತರೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾದ ಪರಿಶಿಷ್ಟ ಜಾತಿಗಳ ಶಿಕ್ಷಣಕ್ಕಾಗಿ ಬಜೆಟ್‌ನಲ್ಲಿ ವಿಶೇಷ ಅವಕಾಶ ಕಲ್ಪಿಸಲಾಗುವುದು ಎಂದು ಭರವಸೆ ನೀಡಲಾಯಿತು. ಡಾ.ಅಂಬೇಡ್ಕರ್ ಬರೆದ ‘ಸ್ಟೇಟ್ಸ್ ಆ್ಯಂಡ್ ಮೈನಾರಿಟೀಸ್’ ಎಂಬ ಪುಸ್ತಕದಲ್ಲಿ, ಅಖಿಲ ಭಾರತ ಪರಿಶಿಷ್ಟ ಜಾತಿಗಳ ಒಕ್ಕೂಟದ ಪರವಾಗಿ ಸಂವಿಧಾನ ಸಭೆಯಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಅಭಿಪ್ರಾಯಗಳನ್ನು ಮಂಡಿಸಲಾಯಿತು, ವಂಚಿತ ವರ್ಗಗಳಿಗೆ ಅವಕಾಶಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸುವ ಮೂಲಕ ಸಾಮಾಜಿಕ, ರಾಜಕೀಯ ಮತ್ತು ಆರ್ಥಿಕ ಅಸಮಾನತೆಯನ್ನು ತೆಗೆದುಹಾಕುವುದು ರಾಜ್ಯದ ಜವಾಬ್ದಾರಿಯಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಅದರ 2ನೇ ವಿಧಿಯಲ್ಲಿ, ಪರಿಶಿಷ್ಟ ಜಾತಿಗಳಿಗೆ ಬಜೆಟ್‌ನಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಅದರ ವಿಭಾಗ 3, ಷರತ್ತು 4ರಲ್ಲಿ, ವಿವರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಈ ನಿಬಂಧನೆಯನ್ನು ಭಾರತ ಸರಕಾರ ಕಾಯ್ದೆ 1935ರ ಸೆಕ್ಷನ್ 10ರಲ್ಲಿ ಸೇರಿಸಲಾಗಿದೆ.

ಆದರೆ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯಾನಂತರ, ಡಾ. ಅಂಬೇಡ್ಕರ್ ಅವರ ಈ ಕನಸು ಈಡೇರಿಲ್ಲ. 1974-75ರಲ್ಲಿ ಐದನೇ ಪಂಚವಾರ್ಷಿಕ ಯೋಜನೆಯಲ್ಲಿ ಪರಿಶಿಷ್ಟ ಜಾತಿ/ಪರಿಶಿಷ್ಟ ಪಂಗಡಗಳ ಉಪಯೋಜನೆ ಎಂದೂ, 2017ರಲ್ಲಿ, ಅಧಿಕಾರಕ್ಕೆ ಬಂದ ಕೇಂದ್ರ ಸರಕಾರವು ಅದರ ಹೆಸರನ್ನು ಪರಿಶಿಷ್ಟ ಜಾತಿ ಕಲ್ಯಾಣ ಎಂದು ಬದಲಾಯಿಸಿತು. ಈ ಯೋಜನೆಯ ಹಣವನ್ನು ಅವರ ಆದಾಯ ಹೆಚ್ಚಿಸುವ ಯೋಜನೆಗಳು, ಕೌಶಲ್ಯ ಮತ್ತು ಮೂಲಸೌಕರ್ಯ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗಾಗಿ ಖರ್ಚು ಮಾಡಲಾಗುವುದು ಎಂದು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ಹೇಳಲಾಗಿದೆ. ಕೌಶಲ್ಯಾಭಿವೃದ್ಧಿಗಾಗಿ ಉಪ ಯೋಜನೆಯ ಬಜೆಟ್‌ನ 10 ಪ್ರತಿಶತವನ್ನು ಖರ್ಚು ಮಾಡುವುದು ಕಡ್ಡಾಯವಾಗಿದೆ. 2025-26ರ ಬಜೆಟ್ ಅನ್ನು ನೋಡಿದರೆ, ಪರಿಶಿಷ್ಟ ಜಾತಿಗಳಿಗೆ 1,68,478.38 ಕೋಟಿ ರೂ.ಗಳ ಬಜೆಟ್ ಅನ್ನು ನಿಗದಿಪಡಿಸಲಾಗಿದೆ, ಇದು ಕಳೆದ ಬಾರಿ ನಿಗದಿಪಡಿಸಿದ 1,65,500.05 ಕೋಟಿ ರೂ.ಗಳಿಗಿಂತ ಸ್ವಲ್ಪ ಹೆಚ್ಚಾಗಿದೆ ಮತ್ತು 5 ಪ್ರತಿಶತದಷ್ಟು ಹಣದುಬ್ಬರವನ್ನು ಗಣನೆಗೆ ತೆಗೆದುಕೊಂಡರೆ, ಅದು ಒಂದು ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಕಡಿಮೆಯಾಗಿದೆ. ಆದರೆ ಕಳೆದ ಹಣಕಾಸು ವರ್ಷದಲ್ಲಿ ಹಂಚಿಕೆಯಾದ ಮೊತ್ತದಲ್ಲಿ ಕೇವಲ 1,38,362.52 ಕೋಟಿ ರೂ.ಗಳನ್ನು ಮಾತ್ರ ಖರ್ಚು ಮಾಡಲಾಗಿದೆ ಎಂಬುದು ಗಮನಿಸಬೇಕಾದ ಸಂಗತಿ.

ಕೇಂದ್ರ ಸರಕಾರ ಹೊಸ ಘೋಷಣೆಯಾದ ಕೌಶಲ್ಯಾಭಿವೃದ್ಧಿ ಸಂಸ್ಥೆಗಳ ಪರಿಶಿಷ್ಟ ಜಾತಿ ಉಪ-ಯೋಜನೆ ಬಜೆಟ್‌ನ ಸ್ಥಿತಿ ಕೆಟ್ಟದಾಗಿದೆ. ಐಐಟಿಯಂತಹ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಸಂಸ್ಥೆಗಳ ಎಸ್‌ಸಿ ಬಜೆಟ್‌ನಲ್ಲಿ, ಕಳೆದ ವರ್ಷ ನಿಗದಿಪಡಿಸಿದ 631.60 ಕೋಟಿ ರೂ.ಗಳನ್ನು ಕೇವಲ 50 ಕೋಟಿ ರೂ.ಗಳಷ್ಟು ಹೆಚ್ಚಿಸಲಾಗಿದೆ. 2023-24ರಲ್ಲಿ 48.54 ಕೋಟಿ ರೂ.ಗಳಾಗಿ ಖರ್ಚು ಮಾಡಲಾಗಿದ್ದ ಐಐಟಿ ಹೈದರಾಬಾದ್‌ಗೆ ನೀಡಲಾಗಿದ್ದಕ್ಕಿಂತ ಈ ಬಾರಿ ಶೂನ್ಯಕ್ಕೆ ಇಳಿಸಲಾಗಿದೆ. 2023-24ರಲ್ಲಿ ಇಂಡಿಯನ್ ಇನ್‌ಸ್ಟಿಟ್ಯೂಟ್ ಆಫ್ ಮ್ಯಾನೇಜ್‌ಮೆಂಟ್‌ನಂತಹ ಪ್ರಮುಖ ಸಂಸ್ಥೆಗೆ 20.63 ಕೋಟಿ ರೂ.ಗಳನ್ನು ಈ ಬಾರಿ 15.44 ಕೋಟಿ ರೂ.ಗಳಿಗೆ ಇಳಿಕೆ, ಕಳೆದ ವರ್ಷ ಭಾರತೀಯ ವಿಜ್ಞಾನ ಶಿಕ್ಷಣ ಮತ್ತು ಸಂಶೋಧನಾ ಸಂಸ್ಥೆಗೆ 103.79 ಕೋಟಿ ರೂ.ಗಳನ್ನು 94.73 ಕೋಟಿ ರೂ.ಗಳಿಗೆ ಇಳಿಕೆ, ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ಮತ್ತು ಸಂಶೋಧನಾ ಸಹಯೋಗಕ್ಕಿದ್ದುದನ್ನು 18 ಕೋಟಿ ರೂ.ಗಳಿಂದ 9 ಕೋಟಿ ರೂ.ಗಳಿಗೆ ಇಳಿಕೆ, ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಸಂಸ್ಥೆಯ ಬಜೆಟ್ ಅನ್ನು ಕಳೆದ ವರ್ಷ 456.45 ಕೋಟಿ ರೂ.ಗಳಿಂದ 398.12 ರೂ.ಗಳಿಗೆ ಇಳಿಕೆ, ಸರಕಾರವು ಪರಿಶಿಷ್ಟ ಜಾತಿಗಾಗಿ ಕೃತಕ ಬುದ್ಧಿಮತ್ತೆ ಕೇಂದ್ರಗಳಿಗೆ ಕಳೆದ ವರ್ಷ 42 ಕೋಟಿ ರೂ.ಗಳನ್ನು 32.94 ಕೋಟಿ ರೂ.ಗಳಿಗೆ ಇಳಿಕೆ, ಕೌಶಲ್ಯ ಭಾರತ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದ ಬಜೆಟ್‌ನಲ್ಲಿ 15 ಕೋಟಿ ರೂ.ಗಳ ಕಡಿತ ಮತ್ತು ಕಳೆದ ವರ್ಷ ಕೇವಲ 384.69 ಕೋಟಿ ರೂ.ಗಳನ್ನು ಖರ್ಚು ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. ಈ ಬಾರಿ ಕೌಶಲ್ಯಾಭಿವೃದ್ಧಿ ಮತ್ತು ಉದ್ಯಮಶೀಲತೆಗೆ 853.68 ಕೋಟಿ ರೂ.ಗಳನ್ನು ಹಂಚಿಕೆ ಮಾಡಿದ್ದು, ವಾಸ್ತವವಾಗಿ ಕಳೆದ ಬಾರಿ 612.65 ಕೋಟಿ ರೂ.ಗಳಲ್ಲಿ ಕೇವಲ 477.94 ಕೋಟಿ ರೂ.ಗಳನ್ನು ಖರ್ಚು ಮಾಡಲಾಗಿದೆ.

ಕಳೆದ ಬಾರಿ ಶಿಕ್ಷಣಕ್ಕಾಗಿ ನಿಗದಿಪಡಿಸಿದ 18,436.16 ಕೋಟಿ ರೂ.ಗಳಿಗಿಂತ ಈ ಬಾರಿ 19,653.99 ಕೋಟಿ ರೂ.ಗಳನ್ನು ನಿಗದಿಪಡಿಸಿದ್ದು ಜನಸಂಖ್ಯೆಗನುಗುಣವಾಗಿಲ್ಲ. ಆರೋಗ್ಯ ಬಜೆಟ್‌ನಲ್ಲಿ 10,094.17 ಕೋಟಿ ರೂ.ಗಳನ್ನು ನೀಡಿದ್ದು, ಕಳೆದ ವರ್ಷ 9,158.5 ಕೋಟಿ ರೂ.ಗಳಿಗಿಂತ ಸ್ವಲ್ಪ ಹೆಚ್ಚಾಗಿದೆ. ಕಳೆದ ವರ್ಷ ಹಂಚಿಕೆಯಾದ ಹಣದಲ್ಲಿ ಸರಕಾರವು 8,927.18 ಕೋಟಿ ರೂ.ಗಳನ್ನು ಮಾತ್ರ ಖರ್ಚುಮಾಡಿರುವುದನ್ನು ನೆನಪಿಡಬೇಕು. ಆರೋಗ್ಯ ಮೂಲಸೌಕರ್ಯಕ್ಕಾಗಿ, ಸರಕಾರವು 2023-24ರ ಹಣಕಾಸು ವರ್ಷದಲ್ಲಿ 1,933.47 ಕೋಟಿ ರೂ.ಗಳನ್ನು ಖರ್ಚು ಮಾಡಿತ್ತು, ಆದರೆ ಈ ವರ್ಷ ಕೇವಲ 1,521.88 ಕೋಟಿ ರೂ.ಗಳನ್ನು ನಿಗದಿಪಡಿಸಲಾಗಿದೆ.

ಕೃಷಿಯಲ್ಲಿ ಪರಿಶಿಷ್ಟರಿಗೆ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ ಫಸಲ್ ಬಿಮಾ ಯೋಜನೆಯಲ್ಲಿ 1,000 ಕೋಟಿ ರೂ.ಗಳ ಭಾರೀ ಕಡಿತ, ಕೃಷಿ ಉನ್ನತಿ ಯೋಜನೆಯಲ್ಲಿ 300 ಕೋಟಿ ರೂ., ನೈಸರ್ಗಿಕ ಸಂಪನ್ಮೂಲ ನಿರ್ವಹಣೆಯಲ್ಲಿ 2 ಕೋಟಿ ರೂ., ಕೃಷಿ ವಿಜ್ಞಾನ ಕೇಂದ್ರದಲ್ಲಿ 4 ಕೋಟಿ ರೂ. ಮತ್ತು ಯೂರಿಯಾ ಸಬ್ಸಿಡಿಯಲ್ಲಿ 40 ಕೋಟಿ ರೂ. ಕಡಿತ, ಎಂಎಸ್‌ಎಂಇ ವಲಯದಲ್ಲಿ ಪರಿಶಿಷ್ಟರಿಗೆ ಬಜೆಟ್‌ನಲ್ಲಿ 3,838.51 ಕೋಟಿ ರೂ.ಗಳನ್ನು ನಿಗದಿಪಡಿಸಿ, ಇದು ಕೊನೆಯದಾಗಿ ನಿಗದಿಪಡಿಸಿದ ಬಜೆಟ್ 3,630.30 ಕೋಟಿ ರೂ.ಗಳಿಗಿಂತ ಸ್ವಲ್ಪ ಹೆಚ್ಚಾಗಿದೆ ಮತ್ತು 2023-24ರಲ್ಲಿ ವಾಸ್ತವಿಕ ವೆಚ್ಚ ಸುಮಾರು 3,737.95 ಕೋಟಿ ರೂ.ಗಳಾಗಿದೆ. ಎಂಎಸ್‌ಎಂಇಗಳ ಪ್ರತಿ-ಖಾತರಿಗಾಗಿ ನಿಗದಿಪಡಿಸಿದ ಬಜೆಟ್‌ನಲ್ಲಿ 150 ಕೋಟಿ ರೂ.ಗಳನ್ನು ಕಡಿತಗೊಳಿಸಲಾಗಿದೆ. ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ ವಿಶ್ವಕರ್ಮ ಯೋಜನೆಯನ್ನು 150 ಕೋಟಿ ರೂ.ಗಳಷ್ಟು ಕಡಿತಗೊಳಿಸಿ, ಉದ್ಯೋಗ ಖಾತರಿ ಯೋಜನೆಯಡಿಯಲ್ಲಿ, 2023-24ರಲ್ಲಿ 12,712.249 ಕೋಟಿ ರೂ.ಗಳ ವಾಸ್ತವಿಕ ವೆಚ್ಚಕ್ಕೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ ಈ ಬಾರಿ ಕೇವಲ 11,976 ಕೋಟಿ ರೂ.ಗಳನ್ನು ಪರಿಶಿಷ್ಟರಿಗೆ ಹಂಚಿಕೆ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ ಆವಾಸ್ ಯೋಜನೆಗೆ ಕಳೆದ ವರ್ಷ 12,946.33 ಕೋಟಿ ರೂ.ಗಳ ಹಂಚಿಕೆಯನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡುವ ಮೂಲಕ ಕೇವಲ 11,911 ಕೋಟಿ ರೂ.ಗಳನ್ನು ಹಂಚಿಕೆ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ ಕೃಷಿ ಸಿಂಚಾಯಿ ಯೋಜನೆಯ ಜಲಾನಯನ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವನ್ನು 50 ಕೋಟಿ ರೂ.ಗಳಷ್ಟು ಕಡಿತಗೊಳಿಸಲಾಗಿದೆ.

ಪರಿಶಿಷ್ಟರಿಗೆ ಶುದ್ಧ ನೀರು ಮತ್ತು ಶೌಚಾಲಯ ನಿರ್ಮಾಣದ ಬಜೆಟ್‌ನಲ್ಲಿ 6,600 ಕೋಟಿ ರೂ.ಗಳಷ್ಟು ಕಡಿತ, ಕಾರ್ಮಿಕ ಕಲ್ಯಾಣ ಯೋಜನೆಯ ಬಜೆಟ್‌ನಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ಹೆಚ್ಚಳವಾಗಿಲ್ಲ. ಅಸಂಘಟಿತ ಕಾರ್ಮಿಕರಿಗೆ ಪಿಂಚಣಿ ನೀಡುವ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ ಶ್ರಮ ಯೋಗಿ ಮಾನ್ ಧನ್ ಯೋಜನೆಯಲ್ಲಿ 5 ಕೋಟಿ ರೂ.ಗಳಷ್ಟು ಕಡಿತಗೊಳಿಸಲಾಗಿದ್ದು, ಇದರಲ್ಲಿ ಸರಕಾರವು ಕಾರ್ಮಿಕರ ಕೊಡುಗೆಗೆ ಸಮಾನವಾದ ಮೊತ್ತವನ್ನು ಬ್ಯಾಂಕಿನಲ್ಲಿ ಜಮಾ ಮಾಡುತ್ತದೆ, ಈ ಬಾರಿ ಆತ್ಮನಿರ್ಭರ್ ಭಾರತ್ ರೋಜ್‌ಗಾರ್ ಯೋಜನೆಯ ಬಜೆಟ್ ಅನ್ನು ಶೂನ್ಯಗೊಳಿಸಲಾಗಿದೆ, ಆದರೆ 2023-24ರಲ್ಲಿ ಅದರ ಮೇಲಿನ ನಿಜವಾದ ವೆಚ್ಚ 209 ಕೋಟಿ ರೂ.ಗಳಷ್ಟಿತ್ತು. ಹೊಸ ಉದ್ಯೋಗ ಸೃಷ್ಟಿಸುವ ಯೋಜನೆಗೆ 3,340 ಕೋಟಿ ರೂ.ಗಳನ್ನು ಹಂಚಿಕೆ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. ಕಳೆದ ಬಾರಿ, ಈ ಯೋಜನೆಗೆ 1,660 ಕೋಟಿ ರೂ.ಗಳನ್ನು ಹಂಚಿಕೆ ಮಾಡಲಾಗಿತ್ತು, ಅದರಲ್ಲಿ ಕೇವಲ 1,140 ಕೋಟಿ ರೂ.ಗಳನ್ನು ಖರ್ಚು ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. ಈ ಬಾರಿ ನಗರ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ವಸತಿಗಾಗಿ 4,317.85 ಕೋಟಿ ರೂ.ಗಳನ್ನು ಹಂಚಿಕೆ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ, ಇದು ಕಳೆದ ವರ್ಷ ನಿಗದಿಪಡಿಸಿದ 4,283.26 ರೂ.ಗಳಿಗಿಂತ ಬಹಳ ಕಡಿಮೆ. ಕೊನೆಯದಾಗಿ ನಿಗದಿಪಡಿಸಿದ ಮೊತ್ತದಲ್ಲಿ 1,959.40 ಕೋಟಿ ರೂ.ಗಳನ್ನು ಮಾತ್ರ ಖರ್ಚು ಮಾಡಲು ಸಾಧ್ಯವಾಯಿತು. ಪರಿಶಿಷ್ಟರಿಗೆ ವೃದ್ಧಾಪ್ಯ ಮತ್ತು ವಿಧವಾ ಪಿಂಚಣಿಯಲ್ಲಿ ಒಂದು ರೂಪಾಯಿ ಕೂಡ ಹೆಚ್ಚಳವಾಗಿಲ್ಲ.

ಬಡವರಿಗೆ ಉಚಿತ ಎಲ್‌ಪಿಜಿ ಗ್ಯಾಸ್ ಸಂಪರ್ಕಗಳನ್ನು ನೀಡುವ ಉಜ್ವಲ ಯೋಜನೆ, ಈ ಬಜೆಟ್‌ನಲ್ಲಿ ಸ್ಥಗಿತಗೊಂಡಿದೆ. ಪರಿಶಿಷ್ಟ ಬಡ ಕುಟುಂಬಗಳಿಗೆ ನೀಡಲಾಗುವ ಎಲ್‌ಪಿಜಿ ಸಂಪರ್ಕಗಳಿಗೆ ಶೂನ್ಯ ಬಜೆಟ್ ಮತ್ತು ಎಲ್‌ಪಿಜಿ ನೇರ ಪ್ರಯೋಜನಕ್ಕಾಗಿ ಬಜೆಟ್ ಅನ್ನು ಸಹ ಶೂನ್ಯಗೊಳಿಸಲಾಗಿದೆ. ಮತ್ತೊಂದೆಡೆ, ಪರಿಶಿಷ್ಟರಿಗೆ ಯಾವುದೇ ಸಂಬಂಧವಿಲ್ಲದ ಕಾರ್ಪೊರೇಟ್ ಹೌಸ್‌ಗಳಿಗೆ ಉಪ-ಯೋಜನೆಯ ಹಣವನ್ನು ಅನೇಕ ವಸ್ತುಗಳಿಗೆ ಖರ್ಚು ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. ಕಾರ್ಪೊರೇಟ್ ಲಾಭಕ್ಕಾಗಿ, ಹೊಸ ಮತ್ತು ನವೀಕರಿಸಬಹುದಾದ ಇಂಧನ ವಸ್ತುವನ್ನು 900 ಕೋಟಿ ರೂ.ಗೆ ಹೆಚ್ಚಿಸಲಾಗಿದೆ, ವಿದ್ಯುತ್ ವಲಯವನ್ನು 1,500 ಕೋಟಿ ರೂ.ಗೆ ಹೆಚ್ಚಿಸಿದ್ದು, ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ ಸೂರ್ಯ ಘರ್ ಉಚಿತ ವಿದ್ಯುತ್ ಯೋಜನೆಯನ್ನು 730 ಕೋಟಿ ರೂ.ಗೆ ಹೆಚ್ಚಿಸಲಾಗಿದೆ. ಪರಿಶಿಷ್ಟರ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯೊಂದಿಗೆ ಯಾವುದೇ ಸಂಬಂಧವಿಲ್ಲದ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌ಗಳಿಗೆ ಸೆಮಿಕಂಡಕ್ಟರ್‌ಗಳನ್ನು ತಯಾರಿಸುವ ಬಜೆಟ್ 260 ಕೋಟಿ ರೂ.ಗೆ ಹೆಚ್ಚಿಸಲಾಗಿದೆ. ಐಟಿ ಹಾರ್ಡ್‌ವೇರ್ ಸಂಬಂಧಿತ ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಕಗಳ ಬಜೆಟನ್ನು 300 ಕೋಟಿ ರೂ.ಗೆ ಹೆಚ್ಚಿಸಲಾಗಿದೆ. ಅಂಬಾನಿ ಪ್ರಾಬಲ್ಯ ಹೊಂದಿರುವ ಇಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ಸ್ ಮತ್ತು ಮಾಹಿತಿ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದ ಬಜೆಟ್ 700 ಕೋಟಿ ರೂ. ಹೆಚ್ಚಿಸಲಾಗಿದೆ.

ಒಟ್ಟಾರೆಯಾಗಿ, ಈ ಬಜೆಟ್ ಕೇಂದ್ರ ಸರಕಾರದಿಂದ ಪರಿಶಿಷ್ಟ ಜಾತಿಗಳ ಆರ್ಥಿಕ ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಸಬಲೀಕರಣದ ಕೇಂದ್ರೀಕರಿಸಿದಂತಿಲ್ಲ. ದಲಿತರ ಶಿಕ್ಷಣ, ಆರೋಗ್ಯ, ಉದ್ಯೋಗ, ಕೌಶಲ್ಯ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ, ಆರ್ಥಿಕ ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಸಬಲೀಕರಣಕ್ಕಾಗಿ ಎಲ್ಲಾ ಯೋಜನೆಗಳಲ್ಲಿ ಬಜೆಟ್ ಅನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಲು ದಲಿತ ಸಂಘರ್ಷ ಸಮಿತಿ, ದಲಿತ ಮತ್ತು ಆದಿವಾಸಿ ಸಂಘಟನೆ, ಪ್ರಗತಿಪರ ಸಂಘಟನೆಗಳ ಜೊತೆಗೆ ಪ್ರಜ್ಞಾವಂತ ದಲಿತ ಸಮುದಾಯದ ವಿದ್ಯಾವಂತರು ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ರಾಜಕಾರಣ ಮಾಡದ ಹೊರತು ದಲಿತ ಸಮುದಾಯದ ಸಬಲೀಕರಣ ಸಾಕಾರಗೊಳ್ಳಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ. ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿ ಕೆಲವೇ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ರಾಜ್ಯದ ಬಜೆಟ್ ಮಂಡಿಸುವ ಹೊತ್ತಿನಲ್ಲಿ ದಲಿತ ಸಮುದಾಯದ ನಾಯಕರು ಗಂಭೀರವಾಗಿ ಪರಿಗಣಿಸುವ ಮೂಲಕ ದಲಿತರ ಆರ್ಥಿಕಾಭಿವೃದ್ಧಿಗೆ ಪೂರಕವಾಗಿ ಬಜೆಟ್‌ನಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಪಾಲನ್ನು ಪಡೆಯಲು ಇಡೀ ರಾಜ್ಯ ಮತ್ತು ದೇಶದಲ್ಲಿ ಹೊಸ ಸಜ್ಜುಗೊಳಿಸುವಿಕೆ ಪ್ರಾರಂಭವಾಗಬೇಕಿದೆ. ಇದು ಮುಂಬರುವ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ದಲಿತರಲ್ಲಿ ಹೊಸ ಜಾಗೃತಿಯನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತದೆ.