ಸಂವಿಧಾನ-75: ಅಂಬೇಡ್ಕರ್ರ ಎಚ್ಚರಿಕೆಗಳು
ಎಪ್ಪತ್ತೈದು ವರ್ಷಗಳ ನಂತರ, ನಮ್ಮ ಸ್ವಂತ ಸಮಸ್ಯೆಗಳಿಗೆ ಇತರರನ್ನು ದೂಷಿಸುವ ಅಭ್ಯಾಸ ಅಂಬೇಡ್ಕರ್ ಅವರ ಕಾಲಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಕಂಡುಬಂದಿದೆ. ಪ್ರಸಕ್ತ ಆಡಳಿತದಲ್ಲಿ, ಒಬ್ಬರ ಸ್ವಂತ ದೋಷಗಳಿಗೆ ಬೇರೆಯವರನ್ನು ಜವಾಬ್ದಾರರನ್ನಾಗಿ ಮಾಡುವುದು ಹೆಚ್ಚು ತೀವ್ರ ಸ್ವರೂಪಗಳಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದೆ. ಶತಮಾನಗಳ ಹಿಂದೆಯೇ ಕೊನೆಗೊಂಡ ಮೊಗಲರ ಆಳ್ವಿಕೆ (ಅದು ತನ್ನ ಉತ್ತುಂಗದಲ್ಲಿದ್ದಾಗಲೂ ಸಹ ಇಂದಿನ ಭಾರತವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರಲಿಲ್ಲ); 1947ರಲ್ಲಿ ತೊರೆದು ಹೋದ ಬ್ರಿಟಿಷರು; ಮತ್ತು 1964ರಲ್ಲಿ ನಿಧನರಾದ ಜವಾಹರಲಾಲ್ ನೆಹರೂ ಈ ಮೂವರನ್ನೇ, ಸ್ವದೇಶಿ ಮತ್ತು ಆತ್ಮನಿರ್ಭರ ಸರಕಾರ ಎಂದು ಹೇಳಿಕೊಳ್ಳುವವರು ಸ್ವತಃ ಏನನ್ನು ಮಾಡಲು ವಿಫಲರಾಗಿದ್ದಾರೆಯೋ ಅದಕ್ಕೆ ಒಬ್ಬಂಟಿಯಾಗಿ ಅಥವಾ ಒಟ್ಟಿಗೇ ಹೊಣೆಗಾರರನ್ನಾಗಿ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದಾರೆ.
ಒಂದು ವೇಳೆ ಹೊಸ ಸಂವಿಧಾನದಡಿ ಏನಾದರೂ ತಪ್ಪುಗಳು ಸಂಭವಿಸಿದರೆ, ಅದಕ್ಕೆ ಕಾರಣ ಸಂವಿಧಾನ ಕೆಟ್ಟದಾಗಿತ್ತು ಎಂದಲ್ಲ. ನಾವು ಏನು ಹೇಳಬಹುದೆಂದರೆ, ಮನುಷ್ಯ ದುಷ್ಟನಾಗಿದ್ದ.
-ಬಿ.ಆರ್. ಅಂಬೇಡ್ಕರ್
(1948ರ ನವೆಂಬರ್ನಲ್ಲಿ ಭಾರತದ ಸಂವಿಧಾನ ಸಭೆಯನ್ನು ಉದ್ದೇಶಿಸಿ ಮಾತನಾಡುತ್ತಾ ಹೇಳಿದ್ದು)
ಈ ವಾರಾಂತ್ಯಕ್ಕೆ ಭಾರತೀಯ ಸಂವಿಧಾನದ ಅಂಗೀಕಾರದ 75ನೇ ವಾರ್ಷಿಕೋತ್ಸವ ಆಚರಿಸುತ್ತೇವೆ. ಪ್ರಸಕ್ತ ಅಧಿಕಾರದಲ್ಲಿರುವ ರಾಜಕಾರಣಿಗಳಿಗೆ, ಈ ವಾರ್ಷಿಕೋತ್ಸವ ಆಡಂಬರ ಮತ್ತು ಪ್ರದರ್ಶನಕ್ಕೆ, ಹೆಮ್ಮೆ ಮತ್ತು ಸ್ವಾಭಿಮಾನದ ತೋರ್ಪಡಿಕೆಗೆ ಒಂದು ಸಂದರ್ಭವಾಗಬಹುದು. ಸಂವಿಧಾನವನ್ನು ಅಂಗೀಕರಿಸುವ ಸ್ವಲ್ಪ ಮೊದಲು, ಆಗಿನ ಕಾನೂನು ಸಚಿವರು ಮತ್ತು ಕರಡು ಸಮಿತಿಯ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿದ್ದ ಡಾ.ಬಿ.ಆರ್. ಅಂಬೇಡ್ಕರ್ ಅವರು ನೀಡಿದ್ದ ಕೆಲವು ಎಚ್ಚರಿಕೆಗಳನ್ನು ನೆನಪಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಮೂಲಕ ನಾನು ಈ ಮನಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಹದಗೊಳಿಸಲು ಬಯಸುತ್ತೇನೆ.
ಸಂವಿಧಾನದ ತತ್ವಗಳು ಮತ್ತು ನಿಯಮಗಳ ಕುರಿತು ಚರ್ಚೆ ನಡೆದ ಮೂರು ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ, ಅಂಬೇಡ್ಕರ್ ಅವರು ಸಂವಿಧಾನ ಸಭೆಯಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ಸಲ ಮಧ್ಯಪ್ರವೇಶ ಮಾಡಿದ್ದರು. ಅವರು ಎರಡು ಗಮನಾರ್ಹ ಭಾಷಣಗಳನ್ನು ಮಾಡಿದರು. ಒಂದು, 1948ರ ನವೆಂಬರ್ 4ರಂದು ಕರಡು ಸಂವಿಧಾನವನ್ನು ಮಂಡಿಸುವಾಗ; ಮತ್ತು ಎರಡನೆಯದು ಒಂದು ವರ್ಷದ ನಂತರ, ಅಂತಿಮ ದಾಖಲೆಯನ್ನು ವಿಧಾನಸಭೆಯಲ್ಲಿ ಮಂಡಿಸಿದಾಗ.
ಅವರ ಎರಡನೆಯ ಭಾಷಣದಲ್ಲಿನ ಒಂದು ಭಾಗ ಚಿರಪರಿಚಿತವಾಗಿದೆ. ಆದರೆ ಅದೇನೇ ಇದ್ದರೂ ಪುನರಾವರ್ತನೆಯಾಗುತ್ತದೆ. ಅದು ಭಾರತೀಯ ನಾಯಕನ ಆರಾಧನೆಯ ಒಲವಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದೆ. ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವದ ನಿರ್ವಹಣೆಯಲ್ಲಿ ಆಸಕ್ತಿ ಹೊಂದಿರುವ ಎಲ್ಲರಿಗೂ ಜಾನ್ ಸ್ಟುವರ್ಟ್ ಮಿಲ್ ನೀಡಿರುವ ಎಚ್ಚರಿಕೆಯನ್ನು ಗಮನಿಸಲು ಅಂಬೇಡ್ಕರ್ ತಮ್ಮ ದೇಶವಾಸಿಗಳನ್ನು ಕೇಳಿಕೊಂಡರು. ಒಬ್ಬ ದೊಡ್ಡ ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಪಾದಗಳಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯಗಳನ್ನು ಇಡಬಾರದು ಅಥವಾ ತಮ್ಮ ಸಂಸ್ಥೆಗಳನ್ನು ಉರುಳಿಸಲು ಅನುವು ಮಾಡಿಕೊಡುವ ಅಧಿಕಾರಗಳನ್ನು ಅವರಿಗೆ ವಹಿಸಬಾರದು ಎಂಬುದು ಆ ಮಾತು.
ಈ ಎಚ್ಚರಿಕೆ ಭಾರತದ ವಿಷಯದಲ್ಲಿ ಬೇರೆ ಯಾವುದೇ ದೇಶಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಅವಶ್ಯವಾಗಿದೆ. ಭಕ್ತಿ ಅಥವಾ ಭಕ್ತಿಯ ಮಾರ್ಗ ಅಥವಾ ನಾಯಕನ ಆರಾಧನೆ ಎಂದು ಕರೆಯಬಹುದಾದದ್ದು, ಜಗತ್ತಿನ ಯಾವುದೇ ದೇಶದ ರಾಜಕೀಯದಲ್ಲಿ ಅದು ವಹಿಸುವ ಪಾತ್ರಕ್ಕೆ ಹೋಲಿಸಲಾಗದಷ್ಟು ದೊಡ್ಡ ಪಾತ್ರವನ್ನು ಅದರ ರಾಜಕೀಯದಲ್ಲಿ ವಹಿಸುತ್ತದೆ ಎಂದು ಅಂಬೇಡ್ಕರ್ ಹೇಳಿದ್ದರು. ಧರ್ಮದಲ್ಲಿ ಭಕ್ತಿ ಆತ್ಮದ ಮೋಕ್ಷಕ್ಕೆ ಒಂದು ಮಾರ್ಗವಾಗಿರಬಹುದು. ಆದರೆ ರಾಜಕೀಯದಲ್ಲಿ ಭಕ್ತಿ ಅಥವಾ ನಾಯಕನ ಪೂಜೆ ಅವನತಿಗೆ ಮತ್ತು ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಸರ್ವಾಧಿಕಾರಕ್ಕೆ ಖಚಿತವಾದ ಮಾರ್ಗವಾಗಿದೆ ಎಂದು ಎಚ್ಚರಿಸಿದ್ದರು.
1970ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಇಂದಿರಾ ಗಾಂಧಿಯವರ ಆರಾಧನೆ ಮತ್ತು ಇಂದಿನ ನರೇಂದ್ರ ಮೋದಿಯ ಆರಾಧನೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಅಂಬೇಡ್ಕರ್ ಅವರ ಹೇಳಿಕೆಗಳು ದೂರದೃಷ್ಟಿಯದ್ದಾಗಿದ್ದವು. ಈ ವ್ಯಕ್ತಿ ಆರಾಧನೆಗಳು ಭಾರತೀಯ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವವನ್ನು ವಿಭಿನ್ನ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಕೆಡಿಸಿವೆ. ರಾಜಕೀಯವನ್ನು ಹೊರತುಪಡಿಸಿ ಇತರ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಿಗೆ ವಿಮರ್ಶಾತ್ಮಕವಲ್ಲದ ನಾಯಕನ ಆರಾಧನೆಯ ಈ ಒಲವನ್ನು ವಿಸ್ತರಿಸುವ ಮೂಲಕ ಅಂಬೇಡ್ಕರ್ ಸ್ವತಃ ಆಶ್ಚರ್ಯಪಟ್ಟಿರಲಿಕ್ಕಿಲ್ಲ. ಯಶಸ್ವಿ ಕ್ರಿಕೆಟಿಗರು, ಚಲನಚಿತ್ರ ತಾರೆಯರು ಮತ್ತು ಉದ್ಯಮಿಗಳು ಸಹ ದೇವರಂತಹ ಸ್ಥಾನಮಾನಕ್ಕೆ ಏರಿದ್ದಾರೆ. ಆದರೆ ಇಂದು ತಮ್ಮ ಸ್ವಂತ ಅನುಯಾಯಿಗಳಿಂದ ತಾವು ಆರಾಧನೆಗೆ ಒಳಗಾಗಿರುವ ಬಗ್ಗೆ ಬಹುಶಃ ಅಂಬೇಡ್ಕರ್ ಮುಜುಗರಕ್ಕೊಳಗಾಗಿರಬಹುದು.
ಅಂಬೇಡ್ಕರ್ ಅವರ ಕೊನೆಯ ಭಾಷಣದಲ್ಲಿ ಎರಡನೇ ಎಚ್ಚರಿಕೆ ವರ್ತಮಾನಕ್ಕೂ ಅಷ್ಟೇ ಪ್ರಸ್ತುತವಾಗಿದೆ. ಅದು ಅವರ ಒತ್ತಾಯವಾಗಿತ್ತು. ಅದು, ನಮ್ಮ ರಾಜಕೀಯ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವವನ್ನು ಸಾಮಾಜಿಕ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವವನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಬೇಕು ಎಂಬುದು. ಅವರು ಹೇಳಿದ್ದು ಹೀಗಿತ್ತು: 1950ರ ಜನವರಿ 26ರಂದು ನಾವು ವಿರೋಧಾಭಾಸಗಳ ಜೀವನಕ್ಕೆ ಪ್ರವೇಶಿಸಲಿದ್ದೇವೆ. ರಾಜಕೀಯದಲ್ಲಿ ನಮಗೆ ಸಮಾನತೆ ಇರುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಮತ್ತು ಆರ್ಥಿಕ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ನಮಗೆ ಅಸಮಾನತೆ ಇರುತ್ತದೆ. ರಾಜಕೀಯದಲ್ಲಿ ನಾವು ಒಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿಗೆ ಒಂದು ಮತ ಮತ್ತು ಒಂದು ಮತಕ್ಕೆ ಒಂದು ಮೌಲ್ಯ ಎಂಬ ತತ್ವವನ್ನು ಗುರುತಿಸುತ್ತೇವೆ. ನಮ್ಮ ಸಾಮಾಜಿಕ ಮತ್ತು ಆರ್ಥಿಕ ಜೀವನದಲ್ಲಿ, ನಮ್ಮ ಸಾಮಾಜಿಕ ಮತ್ತು ಆರ್ಥಿಕ ರಚನೆಯ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ, ನಾವು ಒಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿಗೆ ಒಂದು ಮೌಲ್ಯದ ತತ್ವವನ್ನು ನಿರಾಕರಿಸುತ್ತಲೇ ಇರುತ್ತೇವೆ. ಈ ವಿರೋಧಾಭಾಸಗಳ ಜೀವನವನ್ನು ನಾವು ಎಷ್ಟು ಕಾಲ ಬದುಕುತ್ತೇವೆ? ನಮ್ಮ ಸಾಮಾಜಿಕ ಮತ್ತು ಆರ್ಥಿಕ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಸಮಾನತೆಯನ್ನು ನಾವು ಎಷ್ಟು ಕಾಲ ನಿರಾಕರಿಸುತ್ತಲೇ ಇರುತ್ತೇವೆ?
ವೈಯಕ್ತಿಕ ಅನುಭವ ಮತ್ತು ವಿದ್ವತ್ಪೂರ್ಣ ಸಂಶೋಧನೆಯ ಮೂಲಕ, ಜಾತಿಯ ಅಸಮಾನತೆಗಳಿಂದ ಭಾರತೀಯ ಸಮಾಜ ಹೇಗೆ ವಿರೂಪಗೊಂಡಿದೆ ಎಂಬುದರ ಬಗ್ಗೆ ಅಂಬೇಡ್ಕರ್ ಅವರಿಗೆ ಆಳವಾದ ಅರಿವಿತ್ತು. ಅವರು ತಮ್ಮ ಕಾಲದ ಇತರ ಪುರುಷ ರಾಜಕಾರಣಿಗಳಿಗಿಂತ ಲಿಂಗದ ಅಸಮಾನತೆಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಹೆಚ್ಚು ಜಾಗರೂಕರಾಗಿದ್ದರು. ದಲಿತರು ಮತ್ತು ಮಹಿಳೆಯರು ಸೇರಿದಂತೆ ಎಲ್ಲಾ ವಯಸ್ಕರಿಗೆ ಮತದಾನದ ಹಕ್ಕನ್ನು ನೀಡುವ ಮೂಲಕ, ಸಂವಿಧಾನ ಒಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿಗೆ ಒಂದು ಮತದ ತತ್ವವನ್ನು ಎತ್ತಿಹಿಡಿಯಿತು. ಆದರೂ, ಎಪ್ಪತ್ತೈದು ವರ್ಷಗಳ ನಂತರವೂ, ಒಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿಗೆ ಒಂದು ಮೌಲ್ಯ ಎಂಬ ತತ್ವ ಸಾಕಾರಗೊಳ್ಳಲು ಇನ್ನೂ ಬಹಳ ದೂರದಲ್ಲಿದೆ. ಪಟ್ಟಣ ಮತ್ತು ಹಳ್ಳಿಯಲ್ಲಿ ದೈನಂದಿನ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ದಲಿತರ ವಿರುದ್ಧದ ತಾರತಮ್ಯ ಮುಂದುವರಿದಿದೆ. ಕುಟುಂಬ ಮತ್ತು ಸಮುದಾಯದಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ಮಹಿಳೆಯರನ್ನು ಭಾರತೀಯ ಪುರುಷರಿಗಿಂತ ಕೀಳು ಮತ್ತು ಅಧೀನ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ವ್ಯವಹಾರ ಮತ್ತು ವೃತ್ತಿಗಳಲ್ಲಿ ಮೇಲ್ಜಾತಿಯ ಪುರುಷರು ಅಗಾಧವಾಗಿ ಪ್ರಾಬಲ್ಯ ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆ. ದಲಿತರು ಮತ್ತು ಮಹಿಳೆಯರು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಪ್ರಗತಿಯ ಅವಕಾಶಗಳನ್ನು ನಿರಾಕರಿಸುತ್ತಾರೆ.
ರಾಜಕೀಯದಲ್ಲಿ ಸಮಾನತೆ ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಮತ್ತು ಆರ್ಥಿಕ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಅಸಮಾನತೆಯ ನಡುವಿನ ವ್ಯತ್ಯಾಸವನ್ನು ಮುನ್ನೆಲೆಗೆ ತರುವಲ್ಲಿ, ಅಂಬೇಡ್ಕರ್ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ದಲಿತರು ಮತ್ತು ಮಹಿಳೆಯರ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿಟ್ಟುಕೊಂಡಿದ್ದರು. ಆದರೂ, ಅಂಬೇಡ್ಕರ್ ಸ್ವತಃ ಕಡಿಮೆ ಗಮನ ಹರಿಸಿದ ಇತರ ಎರಡು ದುರ್ಬಲ ಗುಂಪುಗಳಿವೆ. ಅವು ಆದಿವಾಸಿಗಳು ಮತ್ತು ಧಾರ್ಮಿಕ ಅಲ್ಪಸಂಖ್ಯಾತರು. ವರ್ಜಿನಿಯಸ್ ಕ್ಸಾಕ್ಸಾ, ನಂದಿನಿ ಸುಂದರ್ ಮತ್ತು ಫೆಲಿಕ್ಸ್ ಪಡೆಲ್ ಅವರ ಕೃತಿಗಳು ತೋರಿಸಿದಂತೆ, ಮಧ್ಯ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುವ ಬುಡಕಟ್ಟು ಸಮುದಾಯಗಳು ಎಪ್ಪತ್ತೈದು ವರ್ಷಗಳ ಸಾಂವಿಧಾನಿಕ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವದಿಂದ ಕಡಿಮೆ ಪಡೆದಿವೆ ಮತ್ತು ಹೆಚ್ಚಿನದನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಂಡಿವೆ. ಅವರ ಭೂಮಿಗಳು, ಅವರ ಕಾಡುಗಳು, ಅವರ ಮನೆಗಳು, ಅವರ ಆರಾಧನಾಲಯಗಳು, ಪಕ್ಷಗಳ ಗಡಿಗಳನ್ನು ಮೀರಿ ರಾಜಕಾರಣಿಗಳೊಂದಿಗೆ ಶಾಮೀಲಾಗಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತಿರುವ ಕೈಗಾರಿಕಾ ಮತ್ತು ಗಣಿಗಾರಿಕೆ ಕಂಪೆನಿಗಳಿಂದ ಕ್ರೂರ ದಾಳಿಗೆ ಒಳಗಾಗಿವೆ. ಆದಿವಾಸಿಗಳು ಅನುಭವಿಸಿರುವ ಆಸ್ತಿ ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳುವಿಕೆ ಮತ್ತು ತಾರತಮ್ಯ ದಲಿತರಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚಾಗಿವೆ. ಆದರೂ ಅದರ ಕಡೆ ಅದೇ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಗಮನ ಹರಿಸಲಾಗಿಲ್ಲ.
ನಮ್ಮ ಧಾರ್ಮಿಕ ಅಲ್ಪಸಂಖ್ಯಾತರಲ್ಲಿ, ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಅವರಿಗೆ ನೀಡಿದ ಭರವಸೆಗಳ ವಿಷಯದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ವಂಚಿತರಾದವರು ಮುಸ್ಲಿಮರು. ಪಾಕಿಸ್ತಾನ ಅಸ್ತಿತ್ವಕ್ಕೆ ಬಂದ ನಂತರ ಲಕ್ಷಾಂತರ ಮುಸ್ಲಿಮರು ಭಾರತದಲ್ಲಿಯೇ ಉಳಿದರು. ಅಂದಿನ ಸರಕಾರ ಅವರಿಗೆ ನೀಡಿದ ಭರವಸೆಗಳಿಂದಾಗಿ, ಪೌರತ್ವದ ಸಂಪೂರ್ಣ ಹಕ್ಕುಗಳ ಬಗ್ಗೆ ನಂಬಿಕೆಯಿಟ್ಟುಕೊಂಡಿದ್ದರು. ಆದರೂ, ದಶಕಗಳಿಂದ ಅದರಲ್ಲೂ 2014 ಮೇ ತಿಂಗಳಿಂದ ಈ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ಸ್ಥಿರವಾಗಿ ಕಡಿಮೆ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. ಇಲ್ಲಿನ ಮುಸ್ಲಿಮರ ಮೇಲಿನ ಕಿರುಕುಳ, ಅಪಪ್ರಚಾರ ಈವರೆಗಿನ ಯಾವುದೇ ಸಮಯಕ್ಕಿಂತ ಈಗ ಹೆಚ್ಚು ತೀವ್ರವಾಗಿದೆ. ಒಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿಗೆ ಒಂದು ಮೌಲ್ಯ ಎಂಬ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವ ತತ್ವವನ್ನು ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಅವರಿಗೆ ನಿರಾಕರಿಸಲಾಗಿದೆ.
ಸಂವಿಧಾನ ಸಭೆಯಲ್ಲಿ ಅಂಬೇಡ್ಕರ್ ಅವರ ಕೊನೆಯ ಭಾಷಣದಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುವ ನಾಯಕನ ಆರಾಧನೆ ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಅಸಮಾನತೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಎಚ್ಚರಿಕೆಗಳು ಭಾರತ ಮತ್ತು ಭಾರತೀಯರು ಇಂದು ತಮ್ಮನ್ನು ತಾವು ಕಂಡುಕೊಳ್ಳಬೇಕಾದ ನೆಲೆಯ ಬಗ್ಗೆ ನೇರವಾಗಿ ಮಾತನಾಡುತ್ತವೆ. ಅವರು ಸಮಾನವಾಗಿ ದೂರದೃಷ್ಟಿಯುಳ್ಳ ಕೆಲವು ಎಚ್ಚರಿಕೆಗಳನ್ನು ನೀಡಿದ್ದರು. ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಸಾಂವಿಧಾನಿಕ ನೈತಿಕತೆ ಎಂದು ಕರೆದದ್ದನ್ನು ಬೆಳೆಸುವ ಅಗತ್ಯದ ಬಗ್ಗೆ ಅವರು ಒತ್ತಿ ಹೇಳಿದ್ದರು. ಅಂಬೇಡ್ಕರ್ 19ನೇ ಶತಮಾನದ ಇತಿಹಾಸಕಾರ ಜಾರ್ಜ್ ಗ್ರೋಟ್ ಅವರನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಿದ್ದರು. ಸಾಂವಿಧಾನಿಕ ನೈತಿಕತೆಯನ್ನು, ಪಕ್ಷ ಸ್ಪರ್ಧೆಯ ಕಹಿಯ ನಡುವೆಯೇ ಸಂವಿಧಾನದ ರೂಪಗಳು ತನ್ನ ವಿರೋಧಿಗಳ ದೃಷ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ತನಗಿಂತಲೂ ಕಡಿಮೆ ಪವಿತ್ರವಲ್ಲ ಎಂಬ ಪರಿಪೂರ್ಣ ವಿಶ್ವಾಸ ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬ ನಾಗರಿಕನ ಎದೆಯಲ್ಲಿಯೂ ತುಂಬಿರುವುದು ಎಂದು ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಿಸಿದ್ದರು.
ಇತ್ತೀಚಿನ ದಶಕಗಳ ಪಕ್ಷಪಾತ, ಬಿಜೆಪಿ ಮತ್ತು ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಎರಡೂ ಇತರರ ಉದ್ದೇಶಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಸಮಾನವಾಗಿ ಅಪನಂಬಿಕೆ ಹೊಂದಿರುವುದು, ಭಾರತ ಇಂದು ಆ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವದ ಆದರ್ಶದಿಂದ ಎಷ್ಟು ದೂರದಲ್ಲಿದೆ ಎಂಬುದನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತವೆ. ಅಂಬೇಡ್ಕರ್ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಆಶ್ಚರ್ಯಪಟ್ಟಿರಲಿಕ್ಕಿಲ್ಲ. ಏಕೆಂದರೆ, 1948ರ ನವೆಂಬರ್ನ ಆ ಭಾಷಣದಲ್ಲಿ ಅವರು ಗಮನಿಸಿದಂತೆ, ಸಾಂವಿಧಾನಿಕ ನೈತಿಕತೆ ನೈಸರ್ಗಿಕ ಭಾವನೆಯಲ್ಲ. ಅದನ್ನು ಬೆಳೆಸಿಕೊಳ್ಳಬೇಕು. ನಮ್ಮ ಜನರು ಇನ್ನೂ ಅದನ್ನು ಕಲಿಯಬೇಕಾಗಿದೆ ಎಂದು ನಾವು ಅರಿತುಕೊಳ್ಳಬೇಕು. ಭಾರತದ ನೆಲದಲ್ಲಿ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವ ಕೇವಲ ಒಂದು ಮೇಲುಡುಪು, ಅದು ಮೂಲಭೂತವಾಗಿ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವ ವಿರೋಧಿ.
ಆಡಳಿತದ ಸ್ವರೂಪವನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸದೆಯೇ ಸಂವಿಧಾನವನ್ನು ವಿರೂಪಗೊಳಿಸಲು ಮತ್ತು ಅದನ್ನು ಅಸಮಂಜಸ ಮತ್ತು ಸಂವಿಧಾನದ ಆಶಯಕ್ಕೆ ವಿರುದ್ಧವಾಗಿಸಲು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಸಾಧ್ಯವಿದೆ ಎಂದು ಅಂಬೇಡ್ಕರ್ ಹೇಳಿದ್ದರು. ಇದು ಕೂಡ ದುರಂತವಾಗಿ ಸಂಭವಿಸಿದೆ. ಬದ್ಧ ಅಧಿಕಾರಶಾಹಿ ಮತ್ತು ಬದ್ಧ ನ್ಯಾಯಾಂಗವನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸುವ ಮೂಲಕ ಇಂದಿರಾ ಗಾಂಧಿಯವರ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಇದಕ್ಕೆ ಪೂರ್ವನಿದರ್ಶನವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿತು. 2014ರ ನಂತರ ಮೋದಿ ಸರಕಾರ ಈ ಅಪಾಯಕಾರಿ ವಿಚಾರಗಳನ್ನು ಮತ್ತಷ್ಟು ಮುಂದಕ್ಕೆ ಕೊಂಡೊಯ್ದಿದೆ. ನಾಗರಿಕ ಸೇವೆಗಳು, ಪೊಲೀಸ್, ತನಿಖಾ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು, ನಿಯಂತ್ರಕ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು, ನ್ಯಾಯಾಂಗ ಮತ್ತು ಚುನಾವಣಾ ಆಯೋಗಗಳ ಸ್ವಾಯತ್ತತೆಯನ್ನು ಕಸಿದು ಅವುಗಳನ್ನು ತನ್ನ ರಾಜಕೀಯ ಅಜೆಂಡಾಕ್ಕೆ ಒಳಪಡಿಸಲು ಅದು ಹೆಚ್ಚು ಸಮಯ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದೆ. ಅದು ನಮ್ಮ ಸಶಸ್ತ್ರ ಪಡೆಗಳಲ್ಲೂ ಧಾರ್ಮಿಕ ಬಹುಸಂಖ್ಯಾತತೆಯ ವಿಷವನ್ನು ತುಂಬಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದೆ.
ಅಂಬೇಡ್ಕರ್ ಸ್ವತಃ ಸಂವಿಧಾನ ಸಭೆಯಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಕೊನೆಯ ಭಾಷಣವನ್ನು ಎಲ್ಲಿ ಕೊನೆಗೊಳಿಸಿದರು ಎಂಬುದರೊಂದಿಗೆ ನನ್ನ ಅಂಕಣವನ್ನು ಮುಗಿಸುತ್ತೇನೆ. ‘‘ಈ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ನಮ್ಮ ಮೇಲೆ ದೊಡ್ಡ ಜವಾಬ್ದಾರಿಗಳನ್ನು ಹೇರಿದೆ ಎಂಬುದನ್ನು ನಾವು ಮರೆಯಬಾರದು’’ ಎಂದು ಅಂಬೇಡ್ಕರ್ ತಮ್ಮ ಸಮಾರೋಪ ಭಾಷಣದಲ್ಲಿ ಹೇಳಿದ್ದರು. ‘‘ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ಮೂಲಕ ಏನಾದರೂ ತಪ್ಪಾದರೆ ಬ್ರಿಟಿಷರನ್ನು ದೂಷಿಸುವ ನೆಪವನ್ನು ನಾವು ಕಳೆದುಕೊಂಡಿದ್ದೇವೆ. ಇನ್ನು ಮುಂದೆ ಏನಾದರೂ ತಪ್ಪಾದರೆ, ನಮ್ಮನ್ನು ಹೊರತುಪಡಿಸಿ ಬೇರೆ ಯಾರನ್ನೂ ದೂಷಿಸಬೇಕಾಗಿಲ್ಲ’’ ಎಂದಿದ್ದರು.
ಎಪ್ಪತ್ತೈದು ವರ್ಷಗಳ ನಂತರ, ನಮ್ಮ ಸ್ವಂತ ಸಮಸ್ಯೆಗಳಿಗೆ ಇತರರನ್ನು ದೂಷಿಸುವ ಅಭ್ಯಾಸ ಅಂಬೇಡ್ಕರ್ ಅವರ ಕಾಲಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಕಂಡುಬಂದಿದೆ. ಪ್ರಸಕ್ತ ಆಡಳಿತದಲ್ಲಿ, ಒಬ್ಬರ ಸ್ವಂತ ದೋಷಗಳಿಗೆ ಬೇರೆಯವರನ್ನು ಜವಾಬ್ದಾರರನ್ನಾಗಿ ಮಾಡುವುದು ಹೆಚ್ಚು ತೀವ್ರ ಸ್ವರೂಪಗಳಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದೆ. ಶತಮಾನಗಳ ಹಿಂದೆಯೇ ಕೊನೆಗೊಂಡ ಮೊಗಲರ ಆಳ್ವಿಕೆ (ಅದು ತನ್ನ ಉತ್ತುಂಗದಲ್ಲಿದ್ದಾಗಲೂ ಸಹ ಇಂದಿನ ಭಾರತವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರಲಿಲ್ಲ); 1947ರಲ್ಲಿ ತೊರೆದು ಹೋದ ಬ್ರಿಟಿಷರು; ಮತ್ತು 1964ರಲ್ಲಿ ನಿಧನರಾದ ಜವಾಹರಲಾಲ್ ನೆಹರೂ ಈ ಮೂವರನ್ನೇ, ಸ್ವದೇಶಿ ಮತ್ತು ಆತ್ಮನಿರ್ಭರ ಸರಕಾರ ಎಂದು ಹೇಳಿಕೊಳ್ಳುವವರು ಸ್ವತಃ ಏನನ್ನು ಮಾಡಲು ವಿಫಲರಾಗಿದ್ದಾರೆಯೋ ಅದಕ್ಕೆ ಒಬ್ಬಂಟಿಯಾಗಿ ಅಥವಾ ಒಟ್ಟಿಗೇ ಹೊಣೆಗಾರರನ್ನಾಗಿ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದಾರೆ.