ಭಯೋತ್ಪಾದನೆ ಮತ್ತು ಕಾನೂನು ಕ್ರಮ

ಹರ್ಯಾಣದ ಪಾಣಿಪತ್‌ನ ಬಳಿ 2007ರಲ್ಲಿ ಸಂಭವಿಸಿದ ಸಂಜೋತಾ ಎಕ್ಸ್‌ಪ್ರೆಸ್ ರೈಲುಗಾಡಿ ಸ್ಫೋಟದಲ್ಲಿ 68 ಪ್ರಯಾಣಿಕರು ಕೊಲ್ಲಲ್ಪಟ್ಟಿದ್ದರು. ಅವರಲ್ಲಿ 44 ಪ್ರಯಾಣಿಕರು ಪಾಕಿಸ್ತಾನೀಯರಾಗಿದ್ದರು. ಈ ಘೋರ ಭಯೋತ್ಪಾದನಾ ಕೃತ್ಯದ ಆರೋಪಿತರೆಲ್ಲರೂ ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಬಿಡುಗಡೆಯಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಇದು ಎರಡು ತದ್ವಿರುದ್ಧ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಗಳಿಗೆ ದಾರಿ ಮಾಡಿಕೊಟ್ಟಿದೆ. ಬಿಜೆಪಿಯು ಈ ನ್ಯಾಯಾದೇಶವನ್ನು ‘‘ಐತಿಹಾಸಿಕ’’ವೆಂದು ಬಣ್ಣಿಸಿದೆ. ಮತ್ತೊಂದು ಕಡೆ ಪಾಕಿಸ್ತಾನವು ಈ ತೀರ್ಮಾನವನ್ನು ನ್ಯಾಯಕ್ಕಾದ ಅಪಮಾನವೆಂದು ಖಂಡಿಸಿದೆ. ಇದೆಲ್ಲದರ ನಡುವೆ ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಮುಖವಾದ ಮತ್ತು ಕಳವಳ ಹುಟ್ಟಿಸುವ ಸಂಗತಿಯೆಂದರೆ ಇವೆಲ್ಲವೂ ಪ್ರಕರಣದ ತನಿಖೆಯನ್ನು ನಡೆಸಿದ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಇನ್‌ವೆಸ್ಟಿಗೇಷನ್ ಏಜೆನ್ಸಿ (ಎನ್‌ಐಎ) ಮೇಲೆ ಮಾಡಬಹುದಾದ ಪ್ರಭಾವ. ಈ ಕುರಿತು ಎನ್‌ಐಎ ನ್ಯಾಯಾಲಯವು ಮಾಡಿರುವ ಟಿಪ್ಪಣಿಯಲ್ಲೂ ಇದು ವ್ಯಕ್ತಗೊಂಡಿದೆ. ಎನ್‌ಐಎ ವಿಶೇಷ ನ್ಯಾಯಾಲಯದ ನ್ಯಾಯಾಧೀಶರು ಈ ಬಗ್ಗೆ ತಮ್ಮ ಅಭಿಪ್ರಾಯವನ್ನು ದಾಖಲಿಸುತ್ತಾ ಸರಕಾರವು ಮಂಡಿಸಿದ ಸಾಕ್ಷ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ‘‘ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಬೇಕಾದ ಅಪಾರ ಅವಕಾಶಗಳಿದ್ದು’’ ಸಂದೇಹಾಸ್ಪದವಲ್ಲದ ಸಾಕ್ಷ್ಯ-ಪುರಾವೆಗಳ ಕೊರತೆಯಿಂದಾಗಿಯೇ ‘‘ಒಂದು ಅಮಾನುಷ ಹಿಂಸಾತ್ಮಕ ಕೃತ್ಯವು’’ ಶಿಕ್ಷೆಯಿಂದ ಪಾರಾಗುತ್ತಿದೆ ಎಂದು ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ. ಇದರಿಂದಾಗಿ ತಮಗಾಗಿರುವ ‘‘ಆಳವಾದ ನೋವು ಮತ್ತು ಸಂಕಟವನ್ನೂ’’ ಸಹ ಆ ನ್ಯಾಯಾಧೀಶರು ತಮ್ಮ ತೀರ್ಮಾನವನ್ನು ಘೋಷಿಸುವ ಮುನ್ನ ದಾಖಲಿಸಿದ್ದಾರೆ.

ಬಿಡುಗಡೆಯಾದ ನಾಲ್ವರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರು 2007ರ ಅಕ್ಟೋಬರ್‌ನಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಅಜ್ಮೀರ್ ಸ್ಫೋಟ ಪ್ರಕರಣದಲ್ಲಿ ವಿಶೇಷ ಎನ್‌ಐಎ ನ್ಯಾಯಾಲಯದಿಂದ 2018ರಲ್ಲಿ ದೋಷಮುಕ್ತರಾದ ಮತ್ತು ಏಳು ಜನರನ್ನು ಬಲಿ ತೆಗೆದುಕೊಂಡ 2007ರ ಮೇ ತಿಂಗಳಲ್ಲಿ ಹೈದರಾಬಾದಿನಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಮಕ್ಕಾ ಮಸೀದಿ ಸ್ಫೋಟ ಪ್ರಕರಣದಲ್ಲಿ ಹೈದರಾಬಾದ್ ಕೋರ್ಟಿನಲ್ಲಿ ದೋಷ ಮುಕ್ತರಾಗಿದ್ದ ನಭ ಕುಮಾರ್ ಅಲಿಯಾಸ್ ಸ್ವಾಮಿ ಅಸೀಮಾನಂದ ಕೂಡಾ ಒಬ್ಬರು. ಈ ಎರಡೂ ಪ್ರಕರಣಗಳಲ್ಲೂ ತನಿಖೆ ನಡೆಸಿದ್ದು ಎನ್‌ಐಎನೇ ಆಗಿತ್ತು ಮತ್ತು ಎರಡೂ ಪ್ರಕರಣಗಳಲ್ಲಿ ಸರಕಾರಿ ಅಭಿಯೋಜನೆಯು ಸರಿಯಾದ ಸಾಕ್ಷ್ಯ ಪುರಾವೆಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸದಿದ್ದ ಕಾರಣದಿಂದಲೇ ಆರೋಪಿಗಳು ದೋಷ ಮುಕ್ತರಾದರು. ಹೈದರಾಬಾದಿನ ಪ್ರಕರಣದಲ್ಲಂತೂ ಪೊಲೀಸರು ಮೊದಲು ಹಲವು ಅಮಾಯಕ ಮುಸ್ಲಿಮರನ್ನು ಬಂಧಿಸಿದ್ದರು. ಆ ನಂತರ ಅವರನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಲಾಯಿತಾದರೂ ಅದಕ್ಕೆ ಮುನ್ನ ಪೊಲೀಸ್ ಕಸ್ಟಡಿಯಲ್ಲಿ ಅವರೆಲ್ಲರಿಗೂ ಸಾಕಷ್ಟು ಚಿತ್ರಹಿಂಸೆಯನ್ನು ಕೊಡಲಾಗಿತ್ತು. ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದಲ್ಲಿ 2006ರಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಮಾಲೇಗಾಂವ್ ಸ್ಫೋಟ ಪ್ರಕರಣದ ವಿಚಾರಣೆಯನ್ನು ಎನ್‌ಐಎ ಮಾಡದಿದ್ದರೂ ಅದೂ ಕೂಡಾ ಇದೇ ದಾರಿಯನ್ನು ಹಿಡಿಯಿತು. ಭಾರತದಲ್ಲಿರುವ ಮುಸ್ಲಿಮ್ ಸಮುದಾಯಕ್ಕೆ ಭಾರತದ ತನಿಖಾ ಏಜೆನ್ಸಿಗಳ ಮೇಲೆ ದಿನೇದಿನೇ ವಿಶ್ವಾಸ ಕುಸಿಯುತ್ತಿದೆಯೆಂದು ಬಹಳ ಕಾಲದಿಂದ ಮಾನವ ಹಕ್ಕುಗಳ ಕಾರ್ಯಕರ್ತರು, ವಕೀಲರು ಮತ್ತು ಪ್ರಗತಿಪರ ಧೋರಣೆಯುಳ್ಳ ಮಾಧ್ಯಮದವರು ಎಚ್ಚರಿಸುತ್ತಾ ಬಂದಿದ್ದಾರೆ. ಬಾಬರಿ ಮಸೀದಿಯನ್ನು ಕೆಡವಿದ ನಂತರದಲ್ಲಿ 1992-93ರಲ್ಲಿ ಮುಂಬೈನಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಕೋಮು ಗಲಭೆಗಳಿಂದ ಹಿಡಿದು ಆ ನಂತರದಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಹಲವಾರು ಭಯೋತ್ಪಾದನಾ ಪ್ರಕರಣಗಳಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಕೋಮು ದಂಗೆಗಳಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಸಮುದಾಯವನ್ನು ರಾಕ್ಷಸರಂತೆ ಚಿತ್ರಿಸುತ್ತಾ ತಮ್ಮ ಯುವಕರನ್ನು ವಿನಾಕಾರಣ ಪ್ರಕರಣದಲ್ಲಿ ಸಿಲುಕಿಸಲಾಗುತ್ತಿದೆಯೆಂದು ಮುಸ್ಲಿಂ ಸಮುದಾಯವು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ಭಾವಿಸುತ್ತಿದೆ.

 ಎಲ್ಲಕ್ಕಿಂತ ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಈ ಎಲ್ಲಾ ಪ್ರಕರಣಗಳಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಹಾಲಿ ಸಂಜೋತಾ ಸ್ಫೋಟ ಪ್ರಕರಣದಲ್ಲಿ ಸತ್ಯವೇನೆಂದು ತಿಳಿಯುವ ಸಾರ್ವಜನಿಕರ ಹಕ್ಕು ಬಲಿಯಾಗುತ್ತಿದೆ. ಹೀಗಾಗಿ ಕೆಲವು ಸರಳವಾದ ಆದರೆ ಘನಗಂಭೀರವಾದ ಕೆಲವು ಪ್ರಶ್ನೆಗಳನ್ನು ಕೇಳಲೇಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ: 68 ಭಾರತೀಯ ಹಾಗೂ ಪಾಕಿಸ್ತಾನೀಯರನ್ನು ಬಲಿ ತೆಗೆದುಕೊಂಡ ಆ ಬಾಂಬ್‌ನ್ನು ಸ್ಫೋಟಗೊಳಿಸಿದವರು ಯಾರು? ಭಾರತ ಮತ್ತು ಪಾಕಿಸ್ತಾನಗಳು ಯಾವ ಕಾರಣಕ್ಕೂ ಯಾವುದೇ ರೀತಿಯ ಒಪ್ಪಂದಕ್ಕೆ ಬರಬಾರದೆಂಬ ಹಾಗೂ ಸದಾ ಪರಸ್ಪರ ಕಚ್ಚಾಡುತ್ತಲೇ ಇರಬೇಕೆಂದು ಬಲವಾಗಿ ಬಯಸುತ್ತಿದ್ದವರು ಯಾರು? ಸಂಜೋತಾ ಎಕ್ಸ್‌ಪ್ರೆಸ್ ಎಂಬ ಹೆಸರೇ ಸೂಚಿಸುವಂತೆ ಅದೊಂದು ಅನುಸಂಧಾನದಿಂದ ರೂಪುಗೊಂಡ ಸೇವೆಯಾಗಿದ್ದು ಎರಡೂ ದೇಶಗಳ ನಾಗರಿಕರು ಪರಸ್ಪರರನ್ನು ಭೇಟಿಯಾಗಲು ಅನುವು ಮಾಡಿಕೊಡುತ್ತಿತ್ತು. ಆದರೆ ಈ ಸ್ಫೋಟವು ಅಪಾರವಾದ ಪ್ರಾಣಹಾನಿಗೆ ಕಾರಣವಾದದ್ದು ಮಾತ್ರವಲ್ಲದೆ ಎರಡೂ ದೇಶಗಳ ನಡುವೆ ಮತ್ತಷ್ಟು ಕಹಿ ಏರ್ಪಡಲೂ ಕಾರಣವಾಯಿತು. ಅದರೆ ಅದರ ಬಗ್ಗೆ ನಡೆದ ತನಿಖೆಯಾಗಲೀ, ನೀಡಲಾಗಿರುವ ನ್ಯಾಯಾದೇಶವಾಗಲೀ ಸ್ಫೋಟದಲ್ಲಿ ಬಲಿಯಾದವರ ಕುಟುಂಬಗಳಿಗೆ ಕನಿಷ್ಠ ಸಾಂತ್ವನವನ್ನು ಒದಗಿಸಲೂ ಸಾಧ್ಯವಾಗಿಲ್ಲ. ಬದಲಿಗೆ ಪಾಕಿಸ್ತಾನವು ಈ ಸಂದರ್ಭವನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡು ‘‘ಭಾರತದ ಕೋರ್ಟುಗಳು ವಿಶ್ವಾಸಾರ್ಹವಲ್ಲ’’ವೆಂದು ಹೇಳುತ್ತಾ ತನ್ನ ಕೋರ್ಟುಗಳನ್ನು ಮಾತ್ರ ಹೀಗಳೆಯುವ ಭಾರತದ್ದು ಆಷಾಢಭೂತಿತನವೆಂದು ಟೀಕಿಸುವ ಮಟ್ಟಕ್ಕೆ ಹೋಗಿದೆ.

ಕಳೆದ ಕೆಲವು ವರ್ಷಗಳಿಂದ ಎನ್‌ಐಎಯು ‘ಕೇಸರಿ’ ಭಯೋತ್ಪಾದನೆಯ ಆರೋಪಿಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಮೃದು ನಿಲುವನ್ನು ತಳೆಯುತ್ತಿದೆಯೆಂಬ ಹಲವಾರು ಆರೋಪಗಳು ಭಾರತದೊಳಗೂ ಕೇಳಿಬರುತ್ತಿವೆ. ಎನ್‌ಐಎಯ ವಿಚಾರಣಾ ಕೌಶಲ್ಯದ ಬಗ್ಗೆ ಕೋರ್ಟು ಮಾಡಿರುವ ಟೀಕೆಗಳು ಈ ಆರೋಪವನ್ನು ಮತ್ತಷ್ಟು ಗಟ್ಟಿಗೊಳಿಸಲಿದೆ. ಭಯೋತ್ಪಾದನೆಯನ್ನು ನಿಗ್ರಹಿಸುವಲ್ಲಿ ಅದಕ್ಕಿರುವ ಪ್ರಧಾನ ಪಾತ್ರದಿಂದಾಗಿ ಭಾರತದ ಎಲ್ಲಾ ನಾಗರಿಕರು ಆ ಸಂಸ್ಥೆಯನ್ನು ಒಂದು ವೃತ್ತಿಪರ ಮತ್ತು ಪರಿಣಾಮಕಾರಿ ತನಿಖಾ ಸಂಸ್ಥೆಯೆಂದು ಕಾಣುವಂತೆ ನಡೆದುಕೊಳ್ಳುವ ಅಗತ್ಯವಿದೆ. ಸಂಜೋತಾ ಸ್ಫೋಟವಾದ ನಂತರದ ಕಳೆದ 12 ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ 224 ಸಾಕ್ಷಿಗಳಲ್ಲಿ 51 ಸಾಕ್ಷಿಗಳು ವ್ಯತಿರಿಕ್ತ (ಹಾಸ್ಟೈಲ್) ಸಾಕ್ಷಿಗಳಾಗಿ ಉಲ್ಟಾ ಹೊಡೆದರು ಹಾಗೂ ಪ್ರಮುಖ ಆರೋಪಿಯೊಬ್ಬರ ಕೊಲೆಯಾತು. ಇದರ ತನಿಖೆಗಾಗಿ ನಿಯುಕ್ತಗೊಂಡ ವಿಶೇಷ ತನಿಖಾ ದಳದ (ಎಸ್‌ಐಟಿ-ಸಿಟ್) ಮುಖ್ಯಸ್ಥರಾಗಿ ತನಿಖೆಯ ನೇತೃತ್ವ ವಹಿಸಿ ಈಗ ನಿವೃತ್ತರಾಗಿರುವ ಹರ್ಯಾಣದ ಹಿರಿಯ ಪೊಲೀಸ್ ಅಧಿಕಾರಿಯೊಬ್ಬರು ಈ ಸ್ಫೋಟಕ್ಕೆ ಕಾರಣರಾದ ಕೇಸರಿ ಉಗ್ರಗಾಮಿಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಬಲವಾದ ಸಾಕ್ಷ್ಯಗಳಿತ್ತೆಂದು ಸಾರ್ವಜನಿಕವಾಗಿ ಘೋಷಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಈ ಆದೇಶದ ವಿರುದ್ಧವಾಗಿ ಮೇಲ್ಮನವಿಯನ್ನೂ ಸಲ್ಲಿಸುವುದಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಸ್ಫೋಟದ ಬಗ್ಗೆ ಹೊಸ ತನಿಖೆಯನ್ನೂ ಮಾಡುವುದಿಲ್ಲವೆಂದು ಕೇಂದ್ರದ ಗೃಹ ಮಂತ್ರಿ ಹೇಳಿರುವುದಾಗಿ ವರದಿಯಾಗಿದೆ.

ಪರಿಸ್ಥಿತಿ ಹೀಗಿರುವಾಗ ಈ ಪ್ರಕರಣದ ಬಗ್ಗೆ ಯಾವುದೇ ಚರ್ಚೆಯನ್ನು ಮಾಡಲೂ ಮುಂದಾಗದ ಸರಕಾರದ ಕ್ರಮವನ್ನು ಟೀಕಿಸುವವರು ಗೋಧ್ರಾ ರೈಲು ದಹನ ಪ್ರಕರಣದಲ್ಲಿರುವ ಮುಸ್ಲಿಂ ಆರೋಪಿತರ ಬಗ್ಗೆ ಮಾತ್ರ ಶೀಘ್ರಗತಿಯ ವಿಚಾರಣೆ ಮತ್ತು ನ್ಯಾಯತೀರ್ಮಾನಗಳಾಗುತ್ತಿರುವ ಕಡೆಗೆ ಬೆಟ್ಟುಮಾಡಿ ತೋರಿಸುತ್ತಾರೆ. ಹಾಗೆಯೇ 1992-93ರ ಮುಂಬೈ ಗಲಭೆಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಧಾನ ನಿಂದಿತರಾಗಿರುವ ಪೊಲೀಸರು ಮತ್ತು ಹಿಂದೂ ಆರೋಪಿಗಳಿರುವ ಪ್ರಕರಣದ ಗತಿಯನ್ನು ಪ್ರಧಾನವಾಗಿ ಮುಸ್ಲಿಮರೇ ಆರೋಪಿಗಳಾಗಿರುವ 1993ರಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಬಾಂಬೆ ಸ್ಫೋಟ ಪ್ರಕರಣಕ್ಕೂ ಹೋಲಿಕೆ ಮಾಡಿ ನೋಡಬಹುದಾಗಿದೆ.

ತನ್ನ ಲಕ್ಷ್ಯ ಮತ್ತು ಉದ್ದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಎನ್‌ಐಎಯು ಈ ಮಹತ್ತರ ಗುರಿಗಳನ್ನು ಘೋಷಿಸಿಕೊಂಡಿದೆ: ‘‘ನಿಸ್ವಾರ್ಥ ಮತ್ತು ನಿರ್ಭೀತ ಪ್ರಯತ್ನಗಳ ಮೂಲಕ ಭಾರತದ ನಾಗರಿಕರ ವಿಶ್ವಾಸವನ್ನು ಗೆದ್ದುಕೊಳ್ಳುವುದು.’’ ಆದರೆ ವಾಸ್ತವವನ್ನು ಗಮನದಲ್ಲಿಟ್ಟುಕೊಂಡು ಹೇಳುವುದಾದರೆ ಎನ್‌ಐಎಯು ಅಂತಹ ವಿಶ್ವಾಸವನ್ನು ಮರಳಿ ಗೆದ್ದುಕೊಳ್ಳಬೇಕಿದೆ ಮತ್ತು ಸರಕಾರವು ಅದನ್ನು ಖಾತರಿಗೊಳಿಸುವಂತಹ ಕ್ರಮಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಬೇಕಿದೆ.