‘ಬ್ರಿಕ್ಸ್’ ಒಡಂಬಡಿಕೆಯು ಕುಸಿಯುತ್ತಿದೆಯೇ?

2019ರ ನವೆಂಬರ್ ತಿಂಗಳಲ್ಲಿ ನಡೆಯಲಿರುವ 11ನೇ ‘ಬ್ರಿಕ್ಸ್’ ಶೃಂಗಸಭೆ (ಬ್ರೆಝಿಲ್, ರಶ್ಯ, ಇಂಡಿಯಾ, ಚೀನಾ, ಮತ್ತು ಸೌತ್ ಆಫ್ರಿಕ- ಬಿಆರ್‌ಐಸಿಎಸ್)ಯ ಚರ್ಚಾಸೂಚಿಯನ್ನು ಅಖೈರುಗೊಳಿಸಲು ಆ ದೇಶಗಳ ಸಚಿವರ ಮಟ್ಟದ ಸಭೆಯು 2019ರ ಜುಲೈ 28ರಂದು ಬ್ರೆಝಿಲ್‌ನ ರಿಯೋ ಡಿ ಜಿನೈರೊನಲ್ಲಿ ಸೇರಿತ್ತು. ಆದರೆ ವೆನೆಝುವೇಲಾ ಬಿಕ್ಕಟ್ಟನ್ನು ಬಗೆಹರಿಸುವ ದಿಕ್ಕಿನ ಬಗ್ಗೆ ಆ ಸಭೆಯಲ್ಲಿ ಸದಸ್ಯರ ನಡುವೆ ಭಿನ್ನಮತ ತಲೆದೋರಿತು. ಈ ಭಿನ್ನಮತವು ಜಾಗತಿಕ ಸಹಕಾರದ ವಿಸ್ತರಣೆಯ ಯುಗದ ಮುಕ್ತಾಯವನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತಿದ್ದರೂ ವಿಜ್ಞಾನ, ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ, ಅವಿಷ್ಕಾರ, ಡಿಜಿಟಲ್ ಆರ್ಥಿಕತೆ, ಭಯೋತ್ಪಾದನೆ ಮತ್ತು ಕಪ್ಪುಹಣದ ವಿರುದ್ಧದ ಸಮರಗಳಂತಹ ವಿಷಯಗಳಲ್ಲಿ ಸಹಕಾರವನ್ನು ಮುಂದುವರಿಸುವ ಬಗ್ಗೆ ಸದಸ್ಯ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಸರ್ವ ಸಮ್ಮತಿ ಏರ್ಪಡುವುದನ್ನೇನೂ ತಡೆಯಲಿಲ್ಲ.

ಆದರೂ ಈ ಸಮ್ಮತಿಯು ಬ್ರಿಕ್ಸ್ ತನ್ನದೇ ಆದ ಸಾಂಸ್ಥಿಕ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಪ್ರಬುದ್ಧ ಸಂಸ್ಥೆಯಾಗಿ ಬೆಳೆಯಬಹುದೆಂಬ ನಿರೀಕ್ಷೆಗೆ ಮತ್ತೆ ನೀರೆರೆಯಬಹುದೇ ಎಂಬುದನ್ನು ಮಾತ್ರ ಕಾದು ನೋಡಬೇಕಿದೆ. ಈ ಪ್ರಮುಖ ಮುನ್ನುಗ್ಗುತ್ತಿರುವ (ಎಮರ್ಜಿಂಗ್) ಆರ್ಥಿಕತೆಗಳು ತಮ್ಮ ನಡುವೆ ಬಾಂಧವ್ಯಗಳನ್ನು ಏರ್ಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದರಲ್ಲಿ ಒಂದು ಪರಿಕಲ್ಪನಾತ್ಮಕ ಉಪಯುಕ್ತತೆ ಇರಬಹುದು. ಆದರೆ ಈ ದೇಶಗಳ ವಿಭಿನ್ನ ವಿತ್ತೀಯ ಮತ್ತು ರಾಜಕೀಯ ವಾಸ್ತವತೆಗಳಿಂದಾಗಿ ಅಂತಹ ಒಂದು ಬಾಂಧವ್ಯದ ಪ್ರಾಯೋಗಿಕ ಪರಿಣಾಮದ ವಿಷಯಗಳು ಮೊದಲಿಂದಲೂ ಗೊಂದಲದಿಂದಲೇ ಕೂಡಿತ್ತು. ಈ ವರ್ಷ ಬ್ರೆಝಿಲ್‌ನ ಹೊಸ ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಬೊಲ್ಸನಾರೋ ಅವರ ಆಡಳಿತದಲ್ಲಿ ಬದಲಾಗಿರುವ ವಿದೇಶಾಂಗ ಆದ್ಯತೆಗಳೂ ಈಗಾಗಲೇ ಇದ್ದ ಗೊಂದಲಕ್ಕೆ ಮತ್ತಷ್ಟು ದ್ವಂದ್ವವನ್ನು ಸೇರಿಸಿವೆ. ಕಳೆದ ಒಂದುವರೆ ದಶಕದಿಂದ ಬ್ರೆಝಿಲ್‌ನ ವಿದೇಶಾಂಗ ನೀತಿಯು ಜಗತ್ತು ಯಾವುದೇ ಒಂದು ಶಕ್ತಿಯ ಅಧೀನದಲ್ಲಿರದಂತಹ ಬಹುಧ್ರುವ ತತ್ವವನ್ನು ಅನುಸರಿಸುತ್ತಾ ಬಂದಿತ್ತು. ಬೊಲ್ಸನಾರೋಗೆ ಹಿಂದಿದ್ದ ಆಡಳಿತವು ದಕ್ಷಿಣ ದೇಶಗಳ ಅಂದರೆ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಶೀಲ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳ ನಡುವಿನ ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಹಕಾರಕ್ಕೆ ಒತ್ತುಕೊಡುವ ಬಹುಪಕ್ಷೀಯತೆಯನ್ನು ಪಾಲಿಸುವ ಮೂಲಕ ಬಹುಧ್ರುವೀಕೃತ ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಒಂದು ಸಮತೋಲನ ಹುಟ್ಟುಹಾಕುವ ಶಕ್ತಿಯ ಪಾತ್ರವನ್ನು ವಹಿಸುತ್ತಾ ಬಂದಿತ್ತು.

ಆದರೆ ಬ್ರೆಝಿಲ್‌ನ ಹೊಸ ಆಡಳಿತವು ಈ ಬಹುಪಕ್ಷೀಯ ನೀತಿಯನ್ನು ಗಾಳಿಗೆ ತೂರಿ ಪಶ್ಚಿಮ ದೇಶಗಳ ಜೊತೆಗೆ ಅದರಲ್ಲೂ ಅಮೆರಿಕದೊಡನೆ ಲಾಭದಾಯಕ ಸಂಬಂಧಗಳನ್ನು ರೂಢಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ನೀತಿಯನ್ನು ಅಪ್ಪಿಕೊಂಡಿದೆ. ವಲಸೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲಾದ ಜಾಗತಿಕ ಒಡಂಬಡಿಕೆಯಿಂದ ಹಿಂದೆ ಸರಿದಿರುವ ಅಥವಾ ತನ್ನ ದಶಕದಷ್ಟು ಹಳೆಯ ವಾಣಿಜ್ಯ ಪಾಲುದಾರನಾದ ಚೀನಾದ ಜೊತೆ ರಾಜತಾಂತ್ರಿಕ ಸಂಬಂಧಗಳನ್ನು ಸಂಘರ್ಷಾತ್ಮಕವಾಗಿಸಿಕೊಂಡಿರುವ, ಹಾಗೂ ವೆನೆಝುವೇಲಾದ ಅಧ್ಯಕ್ಷ ನಿಕೋಲಸ್ ಮಾಡುರೋ ಅವರನ್ನು ಪದಚ್ಯುತಗೊಳಿಸಲು ಅಮೆರಿಕದ ಸ್ವಘೋಷಿತ ರಾಜಕೀಯ/ಸೈನಿಕ ಮಧ್ಯಪ್ರವೇಶವನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸುತ್ತಿರುವಂತಹ ಮತ್ತು ಅಮೆರಿಕದ ಜಾಗತಿಕ ಮಹತ್ವಾಕಾಂಕ್ಷೆಯೊಂದಿಗೆ ಹೊಂದಿಕೊಂಡಿರುವ ಬ್ರೆಝಿಲ್‌ನ ಬದಲಾದ ರಾಜತಾಂತ್ರಿಕ ನಡೆಗಳು ಅದನ್ನು ಬ್ರಿಕ್ಸ್ ಕೂಟದ ದುರ್ಬಲ ಕೊಂಡಿಯನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಿದೆ. ಒಂದು ಆರ್ಥಿಕ ನೆಲೆಯಿಂದ ನೋಡಿದಾಗ 2008-09ರ ಜಾಗತಿಕ ಹಣಕಾಸು ಬಿಕ್ಕಟ್ಟಿನ ನಂತರದಲ್ಲಿ ಬ್ರಿಕ್ಸ್ ಕೂಟಕ್ಕೆ ಯಾವುದೇ ಮಹತ್ವವಿಲ್ಲವೆಂಬ, ಪ್ರಧಾನವಾಗಿ ಅಮೆರಿಕ ಪ್ರಣೀತವಾದ ಒಂದು ಸಿದ್ಧಾಂತ ಚಾಲ್ತಿಯಲ್ಲಿದೆ. ಈ ಗ್ರಹಿಕೆಯು ಪ್ರಧಾನವಾಗಿ ಬ್ರಿಕ್ಸ್‌ನ ಸದಸ್ಯ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳ ಕುಸಿಯುತ್ತಿರುವ ಜಿಡಿಪಿ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ದರವನ್ನು ಆಧರಿಸಿದೆ. ಅದರಲ್ಲೂ ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಎರಡಂಕಿ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ದರವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದ ಚೀನಾದ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಗತಿ ಶೇ.7ಕ್ಕಿಂತಲೂ ಕಡಿಮೆಗೆ ಕುಸಿದಿರುವುದೇ ಈ ತಿಳವಳಿಕೆಗೆ ಪ್ರಧಾನ ಆಧಾರವಾಗಿದೆ.

ಇದು 2000ದ ನಂತರದಲ್ಲಿ ಜಗತ್ತಿನ ಆರ್ಥಿಕತೆಯ ಚಾಲಕಶಕ್ತಿ ಈ ದೇಶಗಳಿಂದಲೇ ಒದಗಲಿದೆ ಎಂದು ಗೋಲ್ದ್‌ಮಾನ್ ಸ್ಯಾಶಸ್ ಮಾಡಿದ ಅಂದಾಜಿಗೆ ತದ್ವಿರುದ್ಧವಾಗಿ ಈ ಬೆಳವಣಿಗೆಗಳು ಸಂಭವಿಸಿವೆ. ಇನ್ನು 2015ರಲ್ಲಿ ಸ್ವತಃ ಗೋಲ್ದ್‌ಮನ್ ಸ್ಯಾಶಸ್ ತಾನು ಬ್ರಿಕ್ಸ್ ಗೆಂದೇ ನಿಗದಿ ಮಾಡಿದ್ದ ನಿಧಿಯನ್ನು ಸಡಿಲಿಸಿ ಅದನ್ನು ಮುನ್ನುಗ್ಗುತ್ತಿರುವ ಆರ್ಥಿಕತೆಗಳ ಸಾರ್ವತ್ರಿಕವಾಗಿ ನಿಧಿಯನ್ನಾಗಿ ಪರಿವರ್ತಿಸಿಬಿಟ್ಟಿತು. ಏಕೆಂದರೆ 2010ಕ್ಕೆ ಹೋಲಿಸಿದಲ್ಲಿ ಗೋಲ್ದ್‌ಮ್ಯಾನ್ ಸ್ಯಾಶಸ್ ಬ್ರಿಕ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಹೂಡಿದ್ದ ತನ್ನ ಶೇ.88ರಷ್ಟು ಸಂಪತ್ತನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಂಡಿತು. 2015ರ ಸೆಪ್ಟಂಬರ್‌ನಲ್ಲಿ ಅಮೆರಿಕದ ಸೆಕ್ಯೂರಿಟಿ ಮತ್ತು ಸ್ಟಾಕ್ ಅಯೋಗದ ಮುಂದೆ ನೀಡಿದ ಹೇಳಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಅದು ತನ್ನ ಅಳಿದುಳಿದಿರುವ ಬ್ರಿಕ್ಸ್ ನಿಧಿಯನ್ನು ಇತರ ವಿದೇಶಿ ಮತ್ತು ಮುನ್ನುಗ್ಗುತ್ತಿರುವ ಆರ್ಥಿಕತೆಯಲ್ಲಿ ಹೂಡುವುದಾಗಿ ತಿಳಿಸಿತ್ತು. ಈ ಎಲ್ಲಾ ಅನುಮಾನಗಳನ್ನು ದೂರಸರಿಸುವಂತೆ ಬ್ರಿಕ್ಸ್ ದೇಶಗಳು ಜಾಗತಿಕ ಆಡಳಿತಾತ್ಮಕ ರಚನೆಗಳಲ್ಲಿ ಕಡಿಮೆ ಇರುವ ತಮ್ಮ ಪ್ರಾತಿನಿಧ್ಯವನ್ನು ಸುಧಾರಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ನಿಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ 2014ರಲ್ಲಿ ನ್ಯೂ ಡೆವಲಪ್‌ಮೆಂಟ್ ಬ್ಯಾಂಕನ್ನು (ಎನ್‌ಡಿಬಿ) ಹುಟ್ಟುಹಾಕಿದವು. ಬ್ರಿಕ್ಸ್ ಅನ್ನು ಹಿಡಿದಿಟ್ಟಿರುವುದು ಜಾಗತಿಕ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಪ್ರಾತಿನಿಧ್ಯದ ಕಡಿಮೆ ಇರುವ ಬಗೆಯ ಅಸಮಾಧಾನವೇ ಹೊರತು ಇತರ ಯಾವುದೇ ಸಾಮಾನ್ಯ ಸಿದ್ಧಾಂತವಲ್ಲ ಎಂದು ವಾದಿಸಬಹುದು.

ಆದರೆ ಆಗ ಎಲ್ಲಿಯತನಕ ಆ ಅಸಮಾಧಾನ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುತ್ತದೋ ಅಲ್ಲಿಯವರೆಗೆ ಬ್ರಿಕ್ಸ್ ಒಂದು ಬಣವಾಗಿ ಉಳಿಯಲು ಸಾಧ್ಯ ಎಂಬುದನ್ನೂ ಸಹ ನಿರಾಕರಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ. ಆ ದೃಷ್ಟಿಕೋನದಲ್ಲಿ ನೋಡುವುದಾದರೆ ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಬ್ರೆಝಿಲ್ ಅಮೆರಿಕದೊಡನೆ ಬೆಳೆಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿರುವ ಸಖ್ಯವು ಎಷ್ಟು ಆತಂಕಕಾರಿಯೋ ಅಷ್ಟೇ ಮಟ್ಟಿಗೆ ಜಾಗತಿಕ ವಿದ್ಯಮಾನಗಳಲ್ಲಿ ವಿಶ್ವಸಂಸ್ಥೆಯ ಕೇಂದ್ರೀಯ ಪಾತ್ರವನ್ನು ಗಟ್ಟಿಗೊಳಿಸುವುದರ ಬಗ್ಗೆ ರಶ್ಯ ತೋರುತ್ತಿರುವ ಬದ್ಧತೆಯೂ ಸಹ ಬ್ರಿಕ್ಸ್‌ನ ಉಳಿವಿನ ಬಗ್ಗೆ ಆತಂಕಗಳನ್ನು ಹುಟ್ಟುಹಾಕಬೇಕು. ಎರಡೂ ಪ್ರಕರಣಗಳಲ್ಲಿ ಜಾಗತಿಕ ಒತ್ತಡಗಳು ಮತ್ತು ಆಯಾ ಜಾಗತಿಕ ಶಕ್ತಿಗಳನ್ನು ತುಷ್ಟೀಕರಿಸುವ ಧೋರಣೆಯ ಭಾಗವಾಗಿಯೇ ಬ್ರಿಕ್ಸ್ ಮತ್ತು ಅದರ ಎನ್‌ಡಿಬಿಯಂಥ ಸಂಸ್ಥೆಗಳನ್ನು ಮೂಲೆಗುಂಪಾಗಿರುವುದನ್ನು ಗಮನಿಸಬಹುದು. ಇಂತಹ ಮೇಲಿನಿಂದ ಹರಿದುಬರುವ ರಾಜಕೀಯ ಚಾಲಕ ಶಕ್ತಿಗಳ ಬಗ್ಗೆ ನಡೆದಿರುವ ಅಧ್ಯಯನಗಳು ಹೇಳುವುದೇನೆಂದರೆ ಮೇಲಿನಿಂದ ಹೇರುವ ಕ್ರಮಗಳಿಗಿಂತ ಅಂತರ್‌ಸಂಬಂಧವುಳ್ಳ ನೀತಿ ಪ್ರಸರಣೆಯ ಮಾರ್ಗಗಳು ಇಂಥಾ ನೀತಿಗಳಲ್ಲಿನ ಸುಧಾರಣೆಳಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪಾತ್ರವಹಿಸುತ್ತವೆ.

ಅದೇ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಬ್ರಿಕ್ಸ್ ಒಂದು ಬಣವಾಗಿ ಉಳಿದುಕೊಳ್ಳಬಲ್ಲದೇ ಎಂದು ಚರ್ಚಿಸುವಾಗ ಬ್ರಿಕ್ಸ್‌ನೊಳಗೇ ಇರುವ ಆರ್ಥಿಕ ವಿಭಿನ್ನತೆಗಳನ್ನು ಗಣನೆಗೆ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳದಿರಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ. ಈ ಗುಂಪಿನೊಳಗೇ ಇರುವ ಆರ್ಥಿಕ ವೈಪರೀತ್ಯಗಳು ಬ್ರಿಕ್ಸ್ ಸಂಸ್ಥೆಯೊಳಗೆ ತಮ್ಮ ತಮ್ಮ ದೇಶಗಳ ಪ್ರಾತಿನಿಧ್ಯದ ಕುರಿತು ಪರಸ್ಪರ ಅಸಮಾಧಾನವನ್ನು ಹುಟ್ಟುಹಾಕಬಲ್ಲದು. ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಹೆಚ್ಚುವರಿ ನಗದು ನಿಧಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಚೀನಾ, ಎನ್‌ಡಿಬಿಯ ಉದ್ದೇಶಿತ 100 ಬಿಲಿಯನ್ ಡಾಲರ್‌ಗಳ ಮೀಸಲು ಆಪತ್ಕಾಲಿನ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಶೇ.70ರಷ್ಟು ಮೊತ್ತವನ್ನು ಪೂರೈಸುವುದಾಗಿ ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡಿದೆ. ಹಾಗೆ ಮಾಡುವ ಮೂಲಕ ಬರಲಿರುವ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಚೀನಾ ಬ್ರಿಕ್ಸ್ ಮೇಲೆ ಅಧಿಪತ್ಯ ಸಾಧಿಸಲು ಮತ್ತು ಬ್ರಿಕ್ಸ್ ದೇಶಗಳ ನಡುವೆ ಮತ್ತು ಇತರ ಮೂರನೇ ಪ್ರಪಂಚದ ದೇಶಗಳ ಜೊತೆಗೆ ತನ್ನ ದೇಶದ ಕರೆನ್ಸಿಯಾದ ಯುವಾನ್‌ನಲ್ಲೇ ವಾಣಿಜ್ಯ-ವ್ಯಾಪಾರ ನಡೆಸಲು ಮುಂದಾಗಬಹುದು. ಹೀಗೆ ಬ್ರಿಕ್ಸ್‌ನ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯಲ್ಲೇ ಇಂತಹ ಅಂತರ್ಗತ ದ್ವಂದ್ವಗಳಿರುವಾಗ ಬ್ರಿಕ್ಸ್ ಸಂಸ್ಥೆಯು ಈಗಾಗಲೇ ಹಳತಾಗಿರುವ ‘ಬಹುಪಕ್ಷೀಯತೆ’ ಎಂಬ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯನ್ನು ದಾಟಿ ಚಿಂತಿಸಲು ಬೇಕಾದ ಸಿದ್ಧತೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರದೆ ಕೇವಲ ಅಕ್ಷರ ಜೋಡಣೆ ಸಿಕ್ಕಿನಲ್ಲಿ ಸಿಲುಕಿಕೊಂಡಿದೆ ಎಂದು ಹೇಳದಿರಲು ಸಾಧ್ಯವೇ?