ಡಾ. ಅಂಬೇಡ್ಕರ್‌ರ ಸಾಮಾಜಿಕ ಕಾರ್ಯದ ಕುರಿತ ವಿಚಾರಧಾರೆಗಳು

ಇದೇ ಮಾರ್ಚ್ 18ರಂದು ವಿಶ್ವ ಸಮಾಜಕಾರ್ಯ ದಿನವನ್ನು ‘‘ನಿರಂತರ ಯೋಗಕ್ಷೇಮಕ್ಕಾಗಿ ಅಂತರ್ ಪೀಳಿಗೆಯ ಒಗ್ಗಟ್ಟನ್ನು ಬಲಪಡಿಸುವುದು’’ ಎಂಬ ಥೀಮ್‌ನೊಂದಿಗೆ ಆಚರಿಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ಈ ದಿನದೊಡನೆ ಎಪ್ರಿಲ್ 14ರ ಡಾ. ಬಿ. ಆರ್. ಅಂಬೇಡ್ಕರ್ ಅವರ ಜನ್ಮದಿನವೂ ಸಮೀಪಿಸುತ್ತಿರುವುದು ಈ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಸಮಾಜಕಾರ್ಯದ ಬಗ್ಗೆ ಡಾ. ಅಂಬೇಡ್ಕರ್ ಅವರ ವಿಚಾರಧಾರೆಯನ್ನು ಪುನರ್ಮನನ ಮಾಡುವುದು ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಸ್ತುತ.

ಭಾರತೀಯ ಸಂವಿಧಾನದ ಪ್ರಮುಖ ಶಿಲ್ಪಿ ಡಾ. ಬಿ. ಆರ್. ಅಂಬೇಡ್ಕರ್ ಅವರು ನ್ಯಾಯಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞ, ಅರ್ಥಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞ ಮತ್ತು ರಾಜಕೀಯ ನಾಯಕ ಮಾತ್ರವಲ್ಲದೆ ಆಳವಾದ ಸಮಾಜ ಸುಧಾರಕರೂ ಆಗಿದ್ದರು. ಅವರು ಸಮಾಜಕಾರ್ಯದ ಮೂಲತತ್ವಗಳಾದ ಸಮಾನತೆ, ನ್ಯಾಯ, ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಮತ್ತು ಭ್ರಾತೃತ್ವವನ್ನು ತಮ್ಮ ಜೀವನದುದ್ದಕ್ಕೂ ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿದ್ದರು. ಜಾತಿ ಆಧಾರಿತ ತಾರತಮ್ಯವನ್ನು ನಿರ್ಮೂಲ ಮಾಡುವುದು, ಅಂಚಿನಲ್ಲಿರುವ ಸಮುದಾಯಗಳನ್ನು ಸಬಲೀಕರಣಗೊಳಿಸುವುದು ಮತ್ತು ಎಲ್ಲರಿಗೂ ಮಾನವ ಘನತೆಯನ್ನು ಖಾತರಿಪಡಿಸುವುದರ ಮೇಲೆ ಅಂಬೇಡ್ಕರ್ ಅವರ ಸಮಾಜ ಕಾರ್ಯದ ದೃಷ್ಟಿಕೋನವು ಕೇಂದ್ರೀಕೃತವಾಗಿತ್ತು.

ಸಮಾಜಕಾರ್ಯದ ಮೂಲವಾಗಿ ಸಾಮಾಜಿಕ ನ್ಯಾಯ

ಡಾ. ಅಂಬೇಡ್ಕರ್ ಸಾಮಾಜಿಕ ನ್ಯಾಯವನ್ನು ಸಾಧಿಸಲು ಸಾಮಾಜಿಕ ಕಾರ್ಯವನ್ನು ಒಂದು ಸಾಧನವಾಗಿ ನೋಡಿದರು. ಸಾಮಾಜಿಕ ಕಾರ್ಯವು ಜಾತಿ ಆಧಾರಿತ ತಾರತಮ್ಯವನ್ನು ನಿರ್ಮೂಲ ಮಾಡುವ ಮತ್ತು ಎಲ್ಲರಿಗೂ ಸಮಾನ ಅವಕಾಶಗಳನ್ನು ಖಾತ್ರಿಪಡಿಸುವ ಗುರಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿರಬೇಕು ಎಂದು ಅವರು ನಂಬಿದ್ದರು. ಜಾತಿ ಶ್ರೇಣೀಕೃತ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳಿಂದ ವಿಭಜಿತವಾದ ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ ನಿಜವಾದ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ ಎಂದು ವಾದಿಸುವ ಮೂಲಕ ಅವರು ಜಾತಿಯ ನಿರ್ಮೂಲವನ್ನು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿದರು. ಅವರು ಜಾತಿಯನ್ನು ಸಾಮಾಜಿಕ ಪ್ರಗತಿಗೆ ಪ್ರಮುಖ ತಡೆಗೋಡೆಯಾಗಿ ನೋಡಿದರು ಮತ್ತು ಈ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಮುರಿಯದೆ, ಯಾವುದೇ ಅರ್ಥಪೂರ್ಣ ಸಾಮಾಜಿಕ ಕಾರ್ಯವನ್ನು ಮಾಡಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ ಎಂದು ನಂಬಿದ್ದರು. ಜಾತಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ಭಾರತದ ಪ್ರಗತಿಗೆ ಪ್ರಮುಖ ಅಡಚಣೆಯಾಗಿದೆ ಎಂದು ಅವರು ಬಲವಾಗಿ ನಂಬಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಅಸ್ಪಶ್ಯತೆ ಮತ್ತು ತಾರತಮ್ಯವನ್ನು ತೊಡೆದುಹಾಕಲು ಅವಿಶ್ರಾಂತವಾಗಿ ಶ್ರಮಿಸಿದರು. ಇದು ದಲಿತರು ಮತ್ತು ಇತರ ಅಂಚಿನಲ್ಲಿರುವ ಗುಂಪುಗಳಿಗೆ ಕಾನೂನು ರಕ್ಷಣೆಗೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು, ಅವರ ಶಿಕ್ಷಣ, ಉದ್ಯೋಗ ಮತ್ತು ಘನತೆಯ ಹಕ್ಕನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸಿತು. ಅಂಬೇಡ್ಕರ್ ಅವರ ಪ್ರಯತ್ನಗಳು ಭಾರತೀಯ ಸಂವಿಧಾನದಲ್ಲಿ ಮೂಲಭೂತ ಹಕ್ಕುಗಳು ಮತ್ತು ಮೀಸಲಾತಿಗಳನ್ನು ಸೇರಿಸುವಲ್ಲಿ, ಐತಿಹಾಸಿಕವಾಗಿ ತುಳಿತಕ್ಕೊಳಗಾದ ಸಮುದಾಯಗಳಿಗೆ ಅವಕಾಶಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸುವಲ್ಲಿ ಫಲ ನೀಡಿತು.

ಸಬಲೀಕರಣದ ಸಾಧನವಾಗಿ ಶಿಕ್ಷಣ

ಅಂಬೇಡ್ಕರ್ ಅವರ ಸಾಮಾಜಿಕ ಕಾರ್ಯ ವಿಚಾರಧಾರೆಗಳ ಪ್ರಮುಖ ಆಧಾರಸ್ತಂಭಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು ಶಿಕ್ಷಣವಾಗಿತ್ತು. ಶಿಕ್ಷಣ, ಸಂಘಟನೆ, ಹೋರಾಟ ಅವರ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಘೋಷಣೆಯಾಗಿದ್ದು, ಅಂಚಿನಲ್ಲಿರುವ ಸಮುದಾಯಗಳ ಸಾಮಾಜಿಕ ಮತ್ತು ಆರ್ಥಿಕ ಉನ್ನತಿಗೆ ಶಿಕ್ಷಣವು ಅತ್ಯಂತ ಶಕ್ತಿಶಾಲಿ ಸಾಧನ ಎಂದು ಅವರು ಪರಿಗಣಿಸಿದರು. ಅವರ ಸ್ವಂತ ಜೀವನವು ಶಿಕ್ಷಣದ ಪರಿವರ್ತಕ ಶಕ್ತಿಗೆ ಸಾಕ್ಷಿಯಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ದಲಿತರು ಮತ್ತು ಇತರ ಹಿಂದುಳಿದ ಗುಂಪುಗಳು ಶಿಕ್ಷಣವನ್ನು ಪಡೆಯಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡಲು ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಮತ್ತು ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿವೇತನಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲು ಅವರು ಅವಿಶ್ರಾಂತವಾಗಿ ಶ್ರಮಿಸಿದರು. ಅವರು ಪೀಪಲ್ಸ್ ಎಜುಕೇಶನ್ ಸೊಸೈಟಿ (ಪಿಇಎಸ್)ನಂತಹ ಸಂಸ್ಥೆಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಎಲ್ಲರಿಗೂ ಉಚಿತ ಮತ್ತು ಕಡ್ಡಾಯ ಶಿಕ್ಷಣವನ್ನು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸುವಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸಿದರು.

ಆರ್ಥಿಕ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಮತ್ತು ಸ್ವಾವಲಂಬನೆ

ಆರ್ಥಿಕ ಸಬಲೀಕರಣದ ಮಹತ್ವವನ್ನು ಅಂಬೇಡ್ಕರ್ ಒತ್ತಿ ಹೇಳಿದರು. ಸಮಾಜಕಾರ್ಯವು ತಕ್ಷಣದ ಪರಿಹಾರ ಮಾತ್ರವಲ್ಲದೆ ದೀರ್ಘಕಾಲೀನ ಆರ್ಥಿಕ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ಮೇಲೂ ಗಮನಹರಿಸಬೇಕು ಎಂದು ಅವರು ನಂಬಿದ್ದರು. ಭೂ ಸುಧಾರಣೆಗಳು, ಕಾರ್ಮಿಕ ಹಕ್ಕುಗಳು ಮತ್ತು ಸಮಾನ ಉದ್ಯೋಗಾವಕಾಶಗಳಿಗಾಗಿ ಅವರು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿದರು. ಕಾರ್ಮಿಕ ಕಾನೂನುಗಳು, ಕನಿಷ್ಠ ವೇತನ ನೀತಿಗಳನ್ನು ರಚಿಸುವಲ್ಲಿ, ಉದ್ಯೋಗಗಳು ಮತ್ತು ಶಿಕ್ಷಣದಲ್ಲಿ ಮೀಸಲಾತಿಗಾಗಿ ಪ್ರತಿಪಾದಿಸುವಲ್ಲಿ ಅವರ ಪಾತ್ರ ಎಲ್ಲವೂ ಅವರ ಸಾಮಾಜಕಾರ್ಯದ ದೃಷ್ಟಿಕೋನದ ಭಾಗವಾಗಿತ್ತು.

ಮಹಿಳಾ ಹಕ್ಕುಗಳು ಮತ್ತು ಲಿಂಗ ಸಮಾನತೆ

ಅಂಬೇಡ್ಕರ್ ಮಹಿಳಾ ಹಕ್ಕುಗಳು ಮತ್ತು ಲಿಂಗ ಸಮಾನತೆಯ ಪ್ರಬಲ ಪ್ರತಿಪಾದಕರಾಗಿದ್ದರು. ಮದುವೆ, ಉತ್ತರಾಧಿಕಾರ ಮತ್ತು ಆಸ್ತಿಯಲ್ಲಿ ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ಸಮಾನ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸುವ ಹಿಂದೂ ಸಂಹಿತೆ ಮಸೂದೆ ಹಾಗೂ ಸಂವಿಧಾನದ ಜಾರಿಗೆ ತರುವಲ್ಲಿ ಅವರು ನಿರ್ಣಾಯಕ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸಿದರು. ಅವರು ಮಹಿಳಾ ವಿಮೋಚನೆಯನ್ನು ಸಾಮಾಜಕಾರ್ಯದ ಅತ್ಯಗತ್ಯ ಭಾಗವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಲಿಂಗ ಸಮಾನತೆ ಇಲ್ಲದೆ ಯಾವುದೇ ಸಮಾಜವು ಪ್ರಗತಿ ಹೊಂದಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ ಎಂದು ನಂಬಿದ್ದರು.

ಸಮಾಜಸೇವೆಯಲ್ಲಿ ಧರ್ಮದ ಪಾತ್ರ

ಅಂಬೇಡ್ಕರ್ ಅವರು ಧರ್ಮಕ್ಕೆ ತಾರ್ಕಿಕ ಮತ್ತು ಮಾನವೀಯ ವಿಧಾನವನ್ನು ನಂಬಿದ್ದರು. ಅವರು ಜಾತಿ ಆಧಾರಿತ ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮವನ್ನು ತಿರಸ್ಕರಿಸಿದರು ಮತ್ತು 1956ರಲ್ಲಿ ಬೌದ್ಧಧರ್ಮಕ್ಕೆ ಮತಾಂತರಗೊಂಡರು, ಅದರ ಸಮಾನತೆ ಮತ್ತು ಕರುಣೆಯ ಮೌಲ್ಯಗಳನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸಿದರು. ಅವರ ನವಯಾನ ಬೌದ್ಧಧರ್ಮ ಚಳವಳಿಯು ಸಮಾಜ ಕಾರ್ಯಕರ್ತರು ತಮ್ಮ ಕೆಲಸದಲ್ಲಿ ಜಾತ್ಯತೀತ ಮತ್ತು ನ್ಯಾಯಯುತ ವಿಧಾನವನ್ನು ಅಳವಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಿಸಿತು.

ಸಾಮಾಜಿಕ ಬದಲಾವಣೆಗಾಗಿ ರಾಜಕೀಯ ಭಾಗವಹಿಸುವಿಕೆ

ನಿಜವಾದ ಸಾಮಾಜಿಕ ಕಾರ್ಯವು ರಾಜಕೀಯ ಸಬಲೀಕರಣದೊಂದಿಗೆ ಸಂಬಂಧ ಹೊಂದಿರಬೇಕು ಎಂದು ಅಂಬೇಡ್ಕರ್ ನಂಬಿದ್ದರು. ದಲಿತರು ಮತ್ತು ಇತರ ಅಂಚಿನಲ್ಲಿರುವ ಸಮುದಾಯಗಳು ನಿಜವಾದ ಬದಲಾವಣೆಯನ್ನು ತರಬಹುದಾದ ನೀತಿಗಳ ಮೇಲೆ ಪ್ರಭಾವ ಬೀರಲು ರಾಜಕೀಯದಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಲು ಅವರು ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಿಸಿದರು. ದಮನಿತರಿಗೆ ರಾಜಕೀಯ ಧ್ವನಿ ನೀಡಲು ಅವರು ಸ್ವತಂತ್ರ ಕಾರ್ಮಿಕ ಪಕ್ಷ ಮತ್ತು ನಂತರ ಪರಿಶಿಷ್ಟ ಜಾತಿಗಳ ಒಕ್ಕೂಟವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು.

ಡಾ. ಬಿ.ಆರ್. ಅಂಬೇಡ್ಕರ್ ಅವರ ಸಾಮಾಜಕಾರ್ಯದ ವಿಚಾರಧಾರೆಗಳು ಇಂದಿಗೂ ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರಸ್ತುತವಾಗಿವೆ. ಸಾಮಾಜಿಕ ನ್ಯಾಯ, ಶಿಕ್ಷಣ, ಆರ್ಥಿಕ ಸಬಲೀಕರಣ, ಲಿಂಗ ಸಮಾನತೆ ಮತ್ತು ಮಾನವ ಘನತೆಯ ಮೇಲಿನ ಅವರ ಒತ್ತು ಆಧುನಿಕ ಸಾಮಾಜಕಾರ್ಯಕ್ಕೆ ಬಲವಾದ ಅಡಿಪಾಯವನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ. ಅವರ ವಿಚಾರಧಾರೆಗಳನ್ನು ಅನುಸರಿಸುವುದರಿಂದ ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿಯು ಘನತೆ ಮತ್ತು ಗೌರವದಿಂದ ಬದುಕುವ ಹಕ್ಕನ್ನು ಹೊಂದುವ ಮತ್ತು ಇಂದಿನ ಸಮಾಜಕಾರ್ಯಕರ್ತರಿಗೆ ನ್ಯಾಯಯುತ ಮತ್ತು ಸಮ ಸಮಾಜವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸುವ ಪ್ರಯತ್ನಗಳಲ್ಲಿ ಸ್ಫೂರ್ತಿ ನೀಡುತ್ತಲೇ ಇವೆ.