ಹಿಮಾಲಯ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿನ ಪ್ಲಾಸ್ಟಿಕ್ ತ್ಯಾಜ್ಯದ ಬಿಕ್ಕಟ್ಟು ಬಗೆಹರಿಯುವುದೇ?

ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಒಮ್ಮೆಯಾದರೂ ಹಿಮಾಲಯವನ್ನು ಏರಬೇಕು ಎಂದು ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬ ಚಾರಣಿಗರು ಬಯಸಿದರೆ, ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಒಮ್ಮೆಯಾದರೂ ಹಿಮಾಲಯವನ್ನು ನೋಡಬೇಕು ಎಂದು ಚಾರಣಿಗರಲ್ಲದ ಪ್ರವಾಸಿಗರು ಬಯಸುತ್ತಾರೆ. ಹಿಮಾಲಯವು ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬ ಚಾರಣಿಗರು ಮತ್ತು ಪ್ರವಾಸಿಗರನ್ನು ಕೈಬೀಸಿ ಕರೆಯಲು ತನ್ನದೇ ಆದ ಕೆಲವು ಕಾರಣಗಳಿವೆ. ಮೊದಲನೆಯದಾಗಿ ಅಲ್ಲಿನ ಸುಂದರ ಪರಿಸರ. ವಿಶಾಲವಾದ ಪರಿಸರ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ಜಾಗತಿಕ ಪರಿಸರದಲ್ಲಿ ನಿರ್ಣಾಯಕ ಪಾತ್ರವನ್ನು ವಹಿಸುತ್ತದೆ. ಎರಡನೆಯದಾಗಿ ಹಿಮಾಲಯವು ಜೀವವೈವಿಧ್ಯದ ಹಾಟ್‌ಸ್ಪಾಟ್ ಆಗಿದ್ದು, ವೈವಿಧ್ಯಮಯ ಸಸ್ಯ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಣಿ ಪ್ರಭೇದಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಎತ್ತರದ ಕೋನಿಫರ್‌ಗಳಿಂದ ಅಪರೂಪದ ಆಲ್ಪೈನ್ ಹೂವುಗಳವರೆಗೆ, ವಿವಿಧ ಶ್ರೇಣಿಯ ವಿಶಿಷ್ಟ ಸಸ್ಯವರ್ಗವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಅಂತೆಯೇ ಕೆಲವು ವಿಶಿಷ್ಟ ಪ್ರಾಣಿಗಳಾದ ಹಿಮ ಚಿರತೆಗಳು, ಹಿಮಾಲಯನ್ ಕಪ್ಪು ಕರಡಿಗಳು ಮತ್ತು ಕೆಂಪು ಪಾಂಡಾಗಳಂತಹ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಪ್ರಾಣಿಗಳು ಇಲ್ಲಿ ನೋಡಲು ಸಿಗುತ್ತವೆ.

ಇವುಗಳಲ್ಲದೆ ಹಿಮಾಲಯವು ದಕ್ಷಿಣ ಏಶ್ಯದ ಲಕ್ಷಾಂತರ ಜನರಿಗೆ ನೀರನ್ನು ಒದಗಿಸುವ ಗಂಗಾ, ಸಿಂಧೂ ಮತ್ತು ಬ್ರಹ್ಮಪುತ್ರ ಸೇರಿದಂತೆ ಹಲವಾರು ಪ್ರಮುಖ ನದಿಗಳ ಮೂಲವಾಗಿದೆ. ಪರ್ವತಗಳಲ್ಲಿನ ಹಿಮನದಿಗಳು ಅಪಾರ ಪ್ರಮಾಣದ ಸಿಹಿನೀರನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸುವ ಮೂಲಕ ನೈಸರ್ಗಿಕ ಜಲಾಶಯಗಳಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತವೆ. ಜೊತೆಗೆ ಸುತ್ತಮುತ್ತಲಿನ ಪ್ರದೇಶಗಳ ಹವಾಮಾನವನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುವಲ್ಲಿ ಹಿಮಾಲಯವು ನಿರ್ಣಾಯಕ ಪಾತ್ರವನ್ನು ವಹಿಸುತ್ತದೆ. ಅವು ತಡೆಗೋಡೆಯಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತವೆ. ತಂಪಾದ ಗಾಳಿಯು ದಕ್ಷಿಣ ಏಶ್ಯವನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸುವುದನ್ನು ತಡೆಯುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಮಾನ್ಸೂನ್ ಮಾದರಿಗಳ ಮೇಲೆ ಪ್ರಭಾವ ಬೀರುತ್ತದೆ.

ಇವೆಲ್ಲವುಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಹಿಮಾಲಯವು ಈ ಪ್ರದೇಶದ ಅನೇಕ ಜನರಿಗೆ ಆಳವಾದ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಮತ್ತು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಮಹತ್ವವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಹಲವಾರು ಪವಿತ್ರ ಸ್ಥಳಗಳಿಗೆ ನೆಲೆಯಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಸ್ಥಿತಿಸ್ಥಾಪಕತ್ವದ ಸಂಕೇತವಾಗಿ ಪೂಜಿಸಲ್ಪಡುತ್ತವೆ. ಇಷ್ಟೆಲ್ಲಾ ಮಹತ್ವ ಇರುವ ಹಿಮಾಲಯವು ಬೇರೆ ಬೇರೆ ಕಾರಣಗಳಿಗಾಗಿ ಕರಗುತ್ತಿದೆ. ಇತ್ತೀಚಿನ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಹವಾಮಾನ ಬದಲಾವಣೆಯಿಂದಾಗಿ ಹಿಮಾಲಯವು ದುರ್ಬಲವಾಗಿದೆ. ಹೆಚ್ಚುತ್ತಿರುವ ತಾಪಮಾನವು ಹಿಮನದಿ ಕರಗುವಿಕೆಗೆ ಕಾರಣವಾಗುತ್ತದೆ. ಮಳೆಯ ಮಾದರಿಗಳಲ್ಲಿನ ಬದಲಾವಣೆಗಳು ಮತ್ತು ನೈಸರ್ಗಿಕ ವಿಕೋಪಗಳ ಅಪಾಯವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುತ್ತದೆ. ಅರಣ್ಯನಾಶವು ಸಹ ಹಿಮಾಲಯಕ್ಕೆ ಒಂದು ಪ್ರಮುಖ ಅಪಾಯವಾಗಿದೆ. ಅರಣ್ಯನಾಶವು ಹಿಮಸವೆತ, ಆವಾಸಸ್ಥಾನದ ನಷ್ಟ ಮತ್ತು ಪರಿಸರ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳಿಗೆ ಅಡ್ಡಿಯನ್ನುಂಟು ಮಾಡುತ್ತಿದೆ. ವಾಯು ಮತ್ತು ಜಲ ಮಾಲಿನ್ಯ ಸೇರಿದಂತೆ ಪರಿಸರ ಮಾಲಿನ್ಯವು ಈ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚುತ್ತಿರುವ ಕಾಳಜಿಯಾಗಿದ್ದು, ಮಾನವನ ಆರೋಗ್ಯ ಮತ್ತು ಪರಿಸರ ಎರಡರ ಮೇಲೂ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರುತ್ತದೆ.

ಹಿಮಾಲಯವು ಭೂಮಿಯ ಪರಿಸರ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಪ್ರಮುಖ ಭಾಗವಾಗಿದ್ದು, ಲಕ್ಷಾಂತರ ಜನರಿಗೆ ಅಗತ್ಯ ಸೇವೆಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ. ಹಿಮಾಲಯವು ಭೂಮಿಯ ಪರಿಸರ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಪ್ರಮುಖ ಭಾಗವಾಗಿದೆ, ಲಕ್ಷಾಂತರ ಜನರಿಗೆ ಅಗತ್ಯ ಸೇವೆಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಮಾನವ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳು ಮತ್ತು ಹವಾಮಾನ ಬದಲಾವಣೆಯಿಂದಾಗಿ ಹಿಮಾಲಯ ಪರ್ವತಗಳು ಗಮನಾರ್ಹವಾದ ಅಪಾಯಗಳನ್ನು ಎದುರಿಸುವಂತಾಗಿದೆ.

ದಿನೇ ದಿನೇ ಹೆಚ್ಚುತ್ತಿರುವ ಮಾನವ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಿಂದ ಹಿಮಾಲಯ ಪರ್ವತದಲ್ಲಿ ಪ್ಲಾಸ್ಟಿಕ್ ತ್ಯಾಜ್ಯ ತುಂಬಾ ಗಂಭೀರ ಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತಿದೆ. ಹಿಮಾಲಯ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ತ್ಯಾಜ್ಯದ ಬಿಕ್ಕಟ್ಟು ವೇಗವಾಗಿ ಬೆಳೆಯುತ್ತಿದೆ. ಇದು ಕೇವಲ ಮಾನವರಿಗಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲ, ಇಡೀ ಭೂಗ್ರಹದ ಆರೋಗ್ಯದ ಮೇಲೆ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರುತ್ತದೆ. ಪರಿಸರ ಮತ್ತು ಜೀವವೈವಿಧ್ಯದ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆ ಹೊಂದಿದ ಈ ಸ್ಥಳವನ್ನು ಸಂರಕ್ಷಿಸುವ ಅಗತ್ಯವಿದೆ ಎಂಬುದನ್ನು ಪರಿಸರ ಸೂಕ್ಷ್ಮತೆಯುಳ್ಳ ಮನಸ್ಸುಗಳು ಅರಿತುಕೊಂಡವು. ಅದರ ಭಾಗವಾಗಿ 2018ರಲ್ಲಿ ‘ಹಿಮಾಲಯ ಕ್ಲೀನಪ್’ ಎಂಬ ತಂಡ ಸಿದ್ಧವಾಯಿತು.

ಹಿಮಾಲಯದಲ್ಲಿನ ಪ್ಲಾಸ್ಟಿಕ್ ಮಾಲಿನ್ಯದ ವಿರುದ್ಧ ಸ್ಥಾಪಿತವಾದ ಹಿಮಾಲಯನ್ ಕ್ಲೀನಪ್ ಒಂದು ಸಾಮೂಹಿಕ ಕ್ರಿಯೆಯ ದೊಡ್ಡ ಅಭಿಯಾನವಾಗಿದೆ. 2018ರಿಂದ ಪ್ರತಿವರ್ಷ ಹಿಮಾಲಯದ ಬೇರೆ ಬೇರೆ ಸ್ಥಳಗಳನ್ನು ಸ್ವಚ್ಛಗೊಳಿಸುವ ಮೂಲಕ ಅಲ್ಲಿನ ಪ್ಲಾಸ್ಟಿಕ್ ತ್ಯಾಜ್ಯವನ್ನು ಆರಿಸಿ, ಬೇರ್ಪಡಿಸಿ ಅವುಗಳನ್ನು ಮರು ಉತ್ಪಾದಿಸಿ ಕಂಪೆನಿಗಳ ಗಮನ ಸೆಳೆಯುವಲ್ಲಿ ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿದೆ. ಅಂತೆಯೇ ಹಿಮಾಲಯದಲ್ಲಿನ ಪ್ಲಾಸ್ಟಿಕ್ ಬಿಕ್ಕಟ್ಟಿಗೆ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯಿಸಲು ಎಲ್ಲಾ ಹಂತಗಳಲ್ಲಿ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು, ಸಂಸ್ಥೆಗಳು, ತ್ಯಾಜ್ಯ ನಿರ್ವಾಹಕರು ಮತ್ತು ನೀತಿ ನಿರೂಪಕರಿಗೆ ಕರೆ ನೀಡುವ ಮೂಲಕ ಅಲ್ಲಿನ ತ್ಯಾಜ್ಯದ ತೊಂದರೆಯನ್ನು ಅವರ ಗಮನಕ್ಕೆ ತರುವ ಪ್ರಯತ್ನ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಅದರ ಪ್ರಾರಂಭ ದಿಂದ ಇಂದಿನವರೆಗೆ 50,000ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು ಚಳವಳಿಯ ಭಾಗವಾಗಲು ಸೇರಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ ಎಂದರೆ ಅಚ್ಚರಿ ಎನಿಸುತ್ತದೆ.

ಹಿಮಾಲಯನ್ ಕ್ಲೀನಪ್ ಕರೆಗೆ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಯಾಗಿ, ಪರ್ವತ ರಾಜ್ಯಗಳಾದ್ಯಂತ ಸ್ವಯಂಸೇವಕರು ನೂರಾರು ಪ್ರದೇಶಗಳನ್ನು ಸ್ವಚ್ಛಗೊಳಿಸಲು ಮಾತ್ರವಲ್ಲದೆ, ಅವರು ಸಂಗ್ರಹಿಸುವ ಎಲ್ಲಾ ಕಸವನ್ನು ಲೆಕ್ಕಪರಿಶೋಧನೆ ಮಾಡಲು ಒಟ್ಟುಗೂಡಿದ್ದಾರೆ. ಅಂದರೆ ಅವರು ಸಂಗ್ರಹಿಸಿದ ತ್ಯಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ಏನೇನಿದೆ?, ಅದು ಯಾವ ಕಂಪೆನಿಯ ಕಸ? ಎಂಬುದನ್ನು ತಿಳಿಯುವ ಮತ್ತು ತಿಳಿಸುವ ಪ್ರಯತ್ನದಲ್ಲಿ ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಆಹಾರ ಪ್ಯಾಕೇಜಿಂಗ್, ಗೃಹೋಪಯೋಗಿ ಉತ್ಪನ್ನಗಳು, ಪ್ಯಾಕಿಂಗ್ ವಸ್ತುಗಳು, ಧೂಮಪಾನದ ವಸ್ತುಗಳು, ವೈಯಕ್ತಿಕ ಆರೈಕೆ ಉತ್ಪನ್ನಗಳು ಹೀಗೆ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ತ್ಯಾಜ್ಯವನ್ನು ಪ್ರತ್ಯೇಕವಾಗಿ ವಿಂಗಡಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಪ್ರತೀ ವರ್ಷವೂ ಆಹಾರ ಪ್ಯಾಕೇಜಿಂಗ್ ಪ್ಲಾಸ್ಟಿಕ್ ಅತ್ಯಧಿಕವಾಗಿರುವುದು ಕಂಡುಬಂದಿದೆ. ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಆಹಾರ ಪ್ಯಾಕೇಜಿಂಗ್‌ಗಳು ಅಗ್ರಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿವೆ. ಪಾನೀಯ ಮತ್ತು ಜ್ಯೂಸ್ ಬಾಟಲ್‌ಗಳು ನಂತರದ ಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿವೆ.

ಪ್ಲಾಸ್ಟಿಕ್ ಕಸವನ್ನು ಬ್ರ್ಯಾಂಡ್ ಮಾಹಿತಿಗಾಗಿ ಲೆಕ್ಕಾಚಾರ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. ಪ್ರತೀ ಬ್ರಾಂಡ್‌ನ ತುಣುಕುಗಳ ಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನು ಎಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಪ್ಲಾಸ್ಟಿಕ್ ಸ್ಟ್ರಾಗಳು, ಬಿಸಾಡಬಹುದಾದ ಪ್ಲೇಟ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಪ್ಲಾಸ್ಟಿಕ್ ಚೀಲಗಳಂತಹ ಯಾವುದೇ ಗೋಚರ ಬ್ರಾಂಡ್‌ಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರದ ಕಸವನ್ನು ಅನ್‌ಬ್ರಾಂಡ್ ಎಂದು ವರ್ಗೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ.

ಕಳೆದ ಆರು ವರ್ಷಗಳಿಂದ, ಕೆಲವೇ ಬ್ರಾಂಡ್ ಹೆಸರುಗಳು ಟಾಪ್ 10 ಮಾಲಿನ್ಯಕಾರಕಗಳ ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡಿವೆ. ಪ್ರತೀ ವರ್ಷ ಶ್ರೇಯಾಂಕದಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ಬದಲಾವಣೆಗಳೊಂದಿಗೆ. ಪೆಪ್ಸಿಕೋ ಸತತವಾಗಿ ಅಗ್ರಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿದೆ. ಹಾಗೆಯೇ ವೈ.ವೈ. ಖ್ಯಾತಿಯ ಚೌಧರಿ ಗ್ರೂಪ್ ಫುಡ್ಸ್, ಕೋಕಾಕೋಲಾ, ಪಾರ್ಲೆ ಉತ್ಪನ್ನಗಳು, ಐಟಿಸಿ, ಪರ್ಫೆಟ್ಟಿ ವ್ಯಾನ್ ಮೆಲ್ಲೆ, ನೆಸ್ಲೆ, ಮೊಂಡೆಲೆಜ್, ಅಮುಲ್, ಬ್ರಿಟಾನಿಯಾ, ಹಲ್ದಿರಾಮ್ಸ್ ಸ್ನ್ಯಾಕ್ಸ್, ಡಾಬರ್ ಇವುಗಳು ಪ್ರಮುಖ ಮಾಲಿನ್ಯಕಾರಕಗಳ ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡಿರುವ ಕೆಲವು ಜನಪ್ರಿಯ ಆಹಾರ ಕಂಪೆನಿಗಳಾಗಿವೆ. ತೇಜ್‌ರಾಮ್ ಧರಂ ಪಾಲ್, ಧರಂಪಾಲ್ ಸತ್ಯಪಾಲ್ ಗ್ರೂಪ್, ಸೂರ್ಯ ನೇಪಾಳ, ತ್ರಿಮೂರ್ತಿ ಪರಿಮಳಗಳು ಮತ್ತು ಸೋಮ್ ಪಾನ್ ಉತ್ಪನ್ನಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುವ ಧೂಮಪಾನ ಮತ್ತು ತಂಬಾಕು ಉತ್ಪನ್ನಗಳಾಗಿವೆ. ವೈಯಕ್ತಿಕ ಆರೈಕೆ ಉತ್ಪನ್ನಗಳಲ್ಲಿ, ಯೂನಿಲಿವರ್ ಪ್ಯಾಕೇಜಿಂಗ್ ಪುನರಾವರ್ತಿತ ಬ್ರ್ಯಾಂಡ್‌ಗಳಾಗಿವೆ.

ಈ ವರ್ಷ ಅಂದರೆ 2024ರಲ್ಲಿ, ಹಿಮಾಲಯನ್ ಕ್ಲೀನಪ್ ಅಭಿಯಾನವು ಮೇ 26ರಿಂದ ಜೂನ್ 5ರವರೆಗೆ ನಡೆಯಿತು. ಅದರಲ್ಲಿ 350ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಸಂಸ್ಥೆಗಳಿಂದ 450ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ತ್ಯಾಜ್ಯ ಸಂಗ್ರಹ ಮಾಡಲಾಯಿತು. ಒಂಭತ್ತು ಪರ್ವತ ರಾಜ್ಯಗಳಲ್ಲಿ 15,000ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಸ್ವಯಂಸೇವಕರು ಭಾಗವಹಿಸಿ 1,21,739 ತ್ಯಾಜ್ಯ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಅದರಲ್ಲಿ 1,06,857 ವಸ್ತುಗಳು ಪ್ಲಾಸ್ಟಿಕ್‌ನಿಂದ ತಯಾರಾಗಿವೆ ಎಂಬುದು ಗಮನಿಸಬೇಕಾದ ಅಂಶವಾಗಿದೆ.

2018ರಿಂದ 2024ರವರೆಗೆ ಒಟ್ಟು 51,350 ಸ್ವಯಂ ಸೇವಕರು, 1,070 ಸಂಘ-ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಈ ಅಭಿಯಾನದಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಿ 1,300 ಹಿಮಾಲಯ ಪ್ರದೇಶಗಳನ್ನು ಸ್ವಚ್ಛಗೊಳಿಸಿ ಅಲ್ಲಿನ 9,46,586 ತ್ಯಾಜ್ಯ ತುಣುಕುಗಳನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸಿವೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ಶೇ. 73ರಷ್ಟು ಪ್ಲಾಸ್ಟಿಕ್ ತ್ಯಾಜ್ಯಗಳಿವೆ. ಪ್ಲಾಸ್ಟಿಕ್ ತ್ಯಾಜ್ಯದ ಶೇ. 69ರಷ್ಟು ಪ್ಲಾಸ್ಟಿಕ್ ಮರುಬಳಕೆಗೆ ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲದ ಪ್ಲಾಸ್ಟಿಕ್ ಆಗಿದೆ. ಅಂದರೆ ಇಷ್ಟೊಂದು ಪ್ರಮಾಣದ ಪ್ಲಾಸ್ಟಿಕ್ ತ್ಯಾಜ್ಯ ಪರಿಸರಕ್ಕೆ ಮಾರಕವಾಗಲಿದೆ ಎಂಬುದು ಶೋಚನೀಯ ಸಂಗತಿ.

ಪ್ಲಾಸ್ಟಿಕ್ ಮಾಲಿನ್ಯವು ಪರ್ವತಗಳ ದೂರದ ಭಾಗಗಳನ್ನು ಸಹ ತಲುಪಿದೆ. ಮರುಬಳಕೆ ಅಥವಾ ವಿಲೇವಾರಿಗಾಗಿ ತ್ಯಾಜ್ಯವನ್ನು ಹಿಂದಿರುಗಿಸಲು ಯಾವುದೇ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳಿಲ್ಲ. ದೊಡ್ಡ ಪ್ಲಾಸ್ಟಿಕ್ ವಸ್ತುಗಳ ವಿಘಟನೆಯಿಂದ ರೂಪುಗೊಂಡ ಮೈಕ್ರೋಪ್ಲಾಸ್ಟಿಕ್‌ಗಳು ಈಗಾಗಲೇ ಹಿಮಾಲಯದ ಹಿಮನದಿಗಳು, ನದಿಗಳು, ಸರೋವರಗಳು ಮತ್ತು ಮಾನವ ಅಂಗಾಂಶಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಕಂಡುಬಂದಿವೆ.

ಪ್ರಸಕ್ತ ಹಿಮಾಲಯ ಸುತ್ತಮುತ್ತಲ ಪ್ರದೇಶಗಳನ್ನು ಪ್ಲಾಸ್ಟಿಕ್ ಮುಕ್ತ ಪ್ರದೇಶಗಳನ್ನಾಗಿ ಮಾಡುವುದು ತುಂಬಾ ಸವಾಲಿನ ಕೆಲಸವಾಗಿದೆ. ಏಕೆಂದರೆ ಹಿಮಾಲಯದಂತಹ ಶೀತ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಆಹಾರ ಪದಾರ್ಥಗಳನ್ನು ಪ್ಲಾಸ್ಟಿಕ್ ಇಲ್ಲದೆ ಸಂರಕ್ಷಣೆ ಮಾಡುವುದು ಕಷ್ಟವಾಗುತ್ತಿದೆ. ತ್ಯಾಜ್ಯ ಪ್ಲಾಸ್ಟಿಕನ್ನು ಒಂದು ಕಡೆಯಿಂದ ಇನ್ನೊಂದು ಕಡೆಗೆ ಸಾಗಿಸಲು ಸಾರಿಗೆ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ತೊಂದರೆಗಳಿವೆ. ಪ್ಲಾಸ್ಟಿಕ್ ತ್ಯಾಜ್ಯಗಳನ್ನು ಇಂಧನವಾಗಿ ಬಳಸಲು ಹತ್ತಿರದ ಸಿಮೆಂಟ್ ಕೈಗಾರಿಕೆಗಳಿಗೆ ಲಿಂಕ್ ಮಾಡಲು ಬಲವಾದ ಒತ್ತಡವಿದೆ. ಆದರೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪರ್ವತ ರಾಜ್ಯಗಳು ತ್ಯಾಜ್ಯ ಸಂಗ್ರಹಣೆ, ಒಟ್ಟುಗೂಡಿಸುವಿಕೆ ಮತ್ತು ಸಾಗಣೆಗಾಗಿ ಸಾರಿಗೆಯ ಸವಾಲುಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ.

ಹೀಗಾಗಿ ಪ್ರಸಕ್ತ ಇರುವ ಮಾರ್ಗಗಳೆಂದರೆ ಹಿಮಾಲಯ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಬಳಕೆದಾರರಿಗೆ ಪ್ಲಾಸ್ಟಿಕ್ ಪ್ಯಾಕೇಜಿಂಗ್ ಇರುವ ವಸ್ತುಗಳ ಬದಲಾಗಿ ಗಾಜಿನ ಹೊದಿಕೆ ಇರುವ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಸರಬರಾಜು ಮಾಡುವುದು. ಅಂತೆಯೇ ಉತ್ಪಾದಕರೂ ಸಹ ಪ್ಲಾಸ್ಟಿಕ್ ಬಿಟ್ಟು ಬೇರೆ ಸಾವಯವ ವಸ್ತುಗಳಿಂದ ತಯಾರಿಸಿದ ಪ್ಯಾಕೇಜಿಂಗ್‌ಗಳನ್ನು ಬಳಸುವುದು. ಇದೆಲ್ಲಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಗ್ರಾಹಕರು ತಾವು ಬಳಸಿದ ಪ್ಲಾಸ್ಟಿಕ್ ಪ್ಯಾಕೇಜಿಂಗ್‌ಗಳನ್ನು ಪುನಃ ತಾವು ಕೊಂಡುಕೊಂಡ ಅಂಗಡಿ ಅಥವಾ ಕಂಪೆನಿಗೆ ಮರಳಿಸುವ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಮಾಡಬೇಕು. ಹೀಗೆ ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬ ಪ್ರವಾಸಿಗರಲ್ಲೂ ಜಾಗೃತಿ ಮೂಡಿದರೆ ಮಾತ್ರ ನಮ್ಮ ಹಿಮಾಲಯವನ್ನು ತ್ಯಾಜ್ಯ ಮುಕ್ತವನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಲು ಸಾಧ್ಯ.