ರಕ್ತಸಂಬಂಧಿ ನ್ಯಾಯಾಧೀಶರು!

ಭಾರತದ ನ್ಯಾಯಾಂಗ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಮತ್ತೆ ಸುದ್ದಿಯಲ್ಲಿದೆ. 1990ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ ತೀರ್ಪುಗಳ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಸ್ಥಾಪಿತವಾದ ಕೊಲಿಜಿಯಂ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ಉನ್ನತ ನ್ಯಾಯಾಂಗದ ನೇಮಕಾತಿ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ಪರಿಣಾಮಕಾರಿ ಯಾಗಿ ಏಕಸ್ವಾಮ್ಯ ಮಾಡಿದೆ ಎಂದು ಕೆಲವರು ವಾದಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಕೊಲಿಜಿಯಂ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ನ್ಯಾಯಾಧೀಶರನ್ನು ಇತರ ನ್ಯಾಯಾಧೀಶರು ನೇಮಿಸುತ್ತಾರೆ. ಅಂದರೆ ನ್ಯಾಯಾಧೀಶರೇ ನ್ಯಾಯಾಧೀಶರನ್ನು ನೇಮಿಸುವ ವ್ಯವಸ್ಥೆ. ಈ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ಸ್ವಜನ ಪಕ್ಷಪಾತ, ಶಿಫಾರಸು, ಕುಟುಂಬ ಇತ್ಯಾದಿ ಅಂಶಗಳು ಮೇಲುಗೈ ಸಾಧಿಸುವ ವಾತಾವರಣವನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸಿದೆ ಎಂದು ಕೆಲವು ವಕೀಲರು ಬಹಳ ವರ್ಷಗಳಿಂದ ಆರೋಪಿಸುತ್ತಾರೆ. ಅದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ, ಸುಪ್ರೀಂಕೋರ್ಟ್ ಮತ್ತು ಹೈಕೋರ್ಟ್ ಗಳ ಮಾಜಿ ಮತ್ತು ಹಾಲಿ ನ್ಯಾಯಾಧೀಶರು, ರಾಜ್ಯಪಾಲರು, ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿಗಳು, ಕಾನೂನು ಮಂತ್ರಿಗಳು, ಪ್ರಸಿದ್ಧ ವಕೀಲರು ಮತ್ತು ಗಣ್ಯರ ಮಕ್ಕಳು ಮತ್ತು ಅವರ ಸಂಬಂಧಿಕರಿಗೆ ನ್ಯಾಯಾಂಗ ನೇಮಕಾತಿಗಳಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ಆದ್ಯತೆ ನೀಡಲಾಗುತ್ತಿದೆ ಎಂದು ತಜ್ಞರು ವಾದಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ.

ಮುಂಬೈ ಮೂಲದ ವಕೀಲರಾದ ಅಡ್ವೊಕೇಟ್ ಮ್ಯಾಥ್ಯೂಸ್ ಜೆ. ನೆಡುಂಪರಾ ಅವರು ಪ್ರಸಕ್ತ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ನ್ಯಾಯಾಂಗ ನೇಮಕಾತಿ ಆಯೋಗದ (ಎನ್‌ಜೆಎಸಿ) ಕಾಯ್ದೆಯನ್ನು ಪ್ರಶ್ನಿಸುವ ಅರ್ಜಿಗಳ ವಿಚಾರಣೆ ನಡೆಸುತ್ತಿರುವ ಐವರು ನ್ಯಾಯಾಧೀಶರ ಸಾಂವಿಧಾನಿಕ ಪೀಠಕ್ಕೆ ಬಲವಾದ ತಮ್ಮ ಸಂಶೋಧನಾ ವರದಿಯನ್ನು ಸಲ್ಲಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಇವರ ವರದಿಯು ಭಾರತೀಯ ನ್ಯಾಯಾಂಗದೊಳಗಿನ ಮಹತ್ವದ ಸಮಸ್ಯೆಯನ್ನು ಎತ್ತಿತೋರಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಉಚ್ಚ ನ್ಯಾಯಾಲಯಗಳಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು ಶೇ. 50 ನ್ಯಾಯಾಧೀಶರು ಮತ್ತು ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್‌ನಲ್ಲಿ ಸರಿಸುಮಾರು ಶೇ. 33 ನ್ಯಾಯಾಧೀಶರು ಪರಸ್ಪರ ಕುಟುಂಬ ಸದಸ್ಯರಾಗಿದ್ದಾರೆ ಎನ್ನುವ ಅಂಶವನ್ನು ಬೆಳಕಿಗೆ ತಂದಿದೆ. ತಮ್ಮ ವಾದವನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸಲು ಅವರು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ದತ್ತಾಂಶವನ್ನು ಒದಗಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಅವರ ಪ್ರಕಾರ ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್‌ಗೆ ಮಂಜೂರಾದ 31 ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿಗಳ ಪೈಕಿ ಆರು ಮಂದಿ ಮಾಜಿ ನ್ಯಾಯಾಧೀಶರ ಪುತ್ರರಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಇದಲ್ಲದೆ, ವರದಿಯ ಪ್ರಕಾರ 13 ಹೈಕೋರ್ಟ್‌ಗಳ 88ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ನ್ಯಾಯಾಧೀಶರು ಪರಸ್ಪರ ಸಂಬಂಧಿಗಳು. ಅವರಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನವರು ವಕೀಲರು ಅಥವಾ ನ್ಯಾಯಾಧೀಶರ ಕುಟುಂಬಗಳಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದವರು ಅಥವಾ ಪ್ರಮುಖ ಕಾನೂನು ವ್ಯಕ್ತಿಗಳ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿರುವವರು. 2014ರ ಸೆಪ್ಟಂಬರ್ ಮತ್ತು ಅಕ್ಟೋಬರ್‌ನಲ್ಲಿ ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ ಮತ್ತು 13 ಹೈಕೋರ್ಟ್‌ಗಳ ಅಧಿಕೃತ ವೆಬ್‌ಸೈಟ್‌ಗಳಿಂದ ಈ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸಲಾಗಿದೆ ಎಂದು ನೆಡುಂಪರಾ ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಇತರ ಹೈಕೋರ್ಟ್‌ಗಳಿಂದ ದತ್ತಾಂಶ ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಲಭ್ಯವಿರಲಿಲ್ಲ ಎಂದು ಅವರು ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ.

ನೆಡುಂಪರಾ ಅವರ ಮಾಹಿತಿಗಳು ಭಾರತೀಯ ನ್ಯಾಯಾಂಗದೊಳಗಿನ ಸ್ವಜನಪಕ್ಷಪಾತದ ವಿಚಾರದ ಬಗ್ಗೆ ಕಳವಳವನ್ನು ಒತ್ತಿಹೇಳುತ್ತವೆ. ಭಾರತದ ಕೊಲಿಜಿಯಂ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ನೇಮಕಾತಿ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯ ನ್ಯಾಯೋಚಿತತೆ ಮತ್ತು ಪಾರದರ್ಶಕತೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳನ್ನು ಎತ್ತುತ್ತವೆ. ವಕೀಲ ಮ್ಯಾಥ್ಯೂಸ್ ಜೆ. ನೆಡುಂಪಾರ ಅವರು ‘‘ಕೊಲಿಜಿಯಂ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ಸಂಪೂರ್ಣ ಗೌಪ್ಯತೆಯ ಮುಸುಕಿನ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿದೆ’’ ಎಂದು ಆರೋಪಿಸುತ್ತಾರೆ. ‘‘ಉನ್ನತ ನ್ಯಾಯಾಂಗದಲ್ಲಿನ ಖಾಲಿ ಹುದ್ದೆಗಳನ್ನು ಸಾರ್ವಜನಿಕವಾಗಿ ಹೇಳುವುದಿಲ್ಲ ಅಥವಾ ಜಾಹೀರಾತು ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಚಾರ ಮಾಡುವುದಿಲ್ಲ. ನ್ಯಾಯಾಂಗ ನೇಮಕಾತಿಗಳಿಗೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಅವಕಾಶಗಳು ಈಗಾಗಲೇ ಅಧಿಕಾರದ ಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿರುವವರಿಗೆ ಕೌಟುಂಬಿಕ ಅಥವಾ ವೃತ್ತಿಪರ ಸಂಪರ್ಕಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳಿಗೆ ಮಾತ್ರ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ದೊರಕುತ್ತಿವೆ’’ ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ. ಇದು ಭಾರತದ ನ್ಯಾಯಾಂಗ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ಪಾರದರ್ಶಕತೆಯ ಕೊರತೆಗೆ ಕಾರಣ ಎಂದು ಅವರು ವಾದಿಸುತ್ತಾರೆ. ಅವರ ವರದಿಯು ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುವ ನ್ಯಾಯ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ವಿಚಾರಗಳ ಕುರಿತು ಗಂಭೀರವಾಗಿ ಚಿಂತಿಸುವಂತೆ ಮಾಡಿದೆ ಎನ್ನುವುದರಲ್ಲಿ ಎರಡು ಮಾತಿಲ್ಲ. ಇದರ ಹಿನ್ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ ಬಾರ್ ಅಸೋಸಿಯೇಶನ್ ಅನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುವ ಹಿರಿಯ ವಕೀಲ ದುಶ್ಯಂತ್ ದವೆ, ‘‘ಕೊಲಿಜಿಯಂ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಕುರಿತು ಜನ ಸಾಮಾನ್ಯರ ಹಿತಾಸಕ್ತಿಗಳನ್ನು ಪೂರೈಸಲು ವಿಫಲವಾದ ಭಾರತದ ನ್ಯಾಯಾಧೀಶರ ನೇಮಕಾತಿಗೆ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ಬಹುಮುಖ ಒಲವು ಹೊಂದಿಲ್ಲ. ಬದಲಿಗೆ ಪ್ರಾಥಮಿಕವಾಗಿ ಉನ್ನತ ಮತ್ತು ಪ್ರಬಲರಿಗೆ ಮಾತ್ರ ಅವಕಾಶ ನೀಡುತ್ತದೆ’’ ಎಂದು ವಾದಿಸುತ್ತಾರೆ.

ಕೆಲವು ಆಂಗ್ಲ ಪತ್ರಿಕೆಗಳ ವರದಿಗಳ ಪ್ರಕಾರ ಪಂಜಾಬ್ ಮತ್ತು ಹರ್ಯಾಣ ಹೈಕೋರ್ಟ್‌ನಲ್ಲಿ, ಗಮನಾರ್ಹ ಸಂಖ್ಯೆಯ ನ್ಯಾಯಾಧೀಶರು ಅದೇ ನ್ಯಾಯವ್ಯಾಪ್ತಿಯಲ್ಲಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತಿರುವ ವಕೀಲರ ನಿಕಟ ಸಂಬಂಧಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆ. ನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾಗಿ ಹೇಳುವುದಾದರೆ, 47 ನ್ಯಾಯಾಧೀಶರಲ್ಲಿ 16 ಜನರು ಅಂದರೆ ಶೇ. 34 ಪರಸ್ಪರ ಸಂಬಂಧಿಗಳು. ಅಂದರೆ ಒಂದೇ ನ್ಯಾಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಕ್ಟೀಸ್‌ನಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿರುವ ಸರಕಾರಿ ವಕೀಲರು ಸಹ ಪರಸ್ಪರ ಸಂಬಂಧಿಗಳು. ಇವರಲ್ಲಿ ಕೆಲವರು ಖಾಸಗಿ ಪ್ರಾಕ್ಟೀಸ್‌ನಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿದ್ದಾರೆ ಅಥವಾ ತಮ್ಮ ಆಯಾ ಅಡ್ವೊಕೇಟ್ ಜನರಲ್‌ಗಳ ಕಚೇರಿಗಳಲ್ಲಿ ಉದ್ಯೋಗಿಗಳಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಈ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯು ‘ಚಿಕ್ಕಪ್ಪ ನ್ಯಾಯಾಧೀಶರು’(ಆಂಕಲ್ ಜಡ್ಜ್) ಎಂಬ ವಿಷಯದ ಬಗ್ಗೆ ವಿಶಾಲವಾದ ಚರ್ಚೆಯನ್ನು ಇದೀಗ ಹುಟ್ಟುಹಾಕಿದೆ. ಕೆಲವು ವಕೀಲರ ಪ್ರಕಾರ ನ್ಯಾಯಾಧೀಶರ ನಿಕಟ ಕುಟುಂಬ ಸದಸ್ಯರು ಅದೇ ನ್ಯಾಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಕ್ಟೀಸ್ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ. ಇದು ಸಂಭಾವ್ಯ ಹಿತಾಸಕ್ತಿ ಸಂಘರ್ಷಗಳನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ನಿಷ್ಪಕ್ಷಪಾತದ ಬಗ್ಗೆ ಕಳವಳವನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತದೆ.

ಭಾರತದ 41ನೇ ಮುಖ್ಯ ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿ ರಾಜೀಂದ್ರ ಮಲ್ ಲೋಧಾ ಅವರ ಹೇಳಿಕೆಗಳ ನಂತರ ಚರ್ಚೆಯು ಮತ್ತಷ್ಟು ಎಳೆತವನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಂಡಿತು. ಮಾಜಿ ಸಿಜೆಐ ಲೋಧಾ ಅವರು ಈ ಸಮಸ್ಯೆಯನ್ನು ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ. ಆದರೆ ಅದನ್ನು ಪರಿಹರಿಸಲು ನ್ಯಾಯಾಧೀಶರು ಏನು ಮಾಡಬಹುದು ಎನ್ನುವ ಪ್ರಶ್ನೆ ಕೇಳಿದ್ದಾರೆ. ಬಾರ್ ಕೌನ್ಸಿಲ್ ಇಂತಹ ವಿಚಾರದಲ್ಲಿ ಪೂರ್ವಭಾವಿ ಕ್ರಮಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಬೇಕು ಎನ್ನುವ ವಾದವೂ ಇದೆ. ಬಾರ್ ಕೌನ್ಸಿಲ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ, ರಾಜಸ್ಥಾನ ಮತ್ತು ಬಿಹಾರದಂತಹ ರಾಜ್ಯಗಳ ಬಾರ್ ಕೌನ್ಸಿಲ್‌ಗಳೊಂದಿಗೆ ಈ ಹಿಂದೆ ‘ಚಿಕ್ಕಪ್ಪ ನ್ಯಾಯಾಧೀಶ’ರನ್ನು ಅವರ ತವರು ರಾಜ್ಯಗಳ ಹೊರಗಿನ ಹೈಕೋರ್ಟ್‌ಗಳಿಗೆ ವರ್ಗಾಯಿಸುವ ನಿರ್ಣಯಗಳನ್ನು ಅಂಗೀಕರಿಸಿತ್ತು. ಈ ನಿರ್ಣಯಗಳು ಭಾರತದ ನ್ಯಾಯಾಂಗದ ಸಮಗ್ರತೆಯನ್ನು ಕಾಪಾಡಿಕೊಳ್ಳಲು ಮತ್ತು ಸಂಭಾವ್ಯ ಹಿತಾಸಕ್ತಿ ಸಂಘರ್ಷಗಳನ್ನು ತಪ್ಪಿಸಲು ವಿಶಾಲ ಪ್ರಯತ್ನದ ಭಾಗವಾಗಿದೆ ಎನ್ನಬಹುದು.

‘ಚಿಕ್ಕಪ್ಪ ನ್ಯಾಯಾಧೀಶ’ರ ಸಮಸ್ಯೆಯನ್ನು ಭಾರತದ ಕಾನೂನು ಆಯೋಗವು ತನ್ನ 230ನೇ ವರದಿಯಲ್ಲಿ ಕೇಂದ್ರ ಕಾನೂನು ಸಚಿವಾಲಯಕ್ಕೆ ಆಗಸ್ಟ್ 2009ರಲ್ಲಿ ಸಲ್ಲಿಸಿದೆ. ಆಯೋಗವು ಅವರ ಸಂಬಂಧಿಕರು ಕಾನೂನು ಪ್ರಾಕ್ಟೀಸ್ ಮಾಡುತ್ತಿರುವ ಉಚ್ಚ ನ್ಯಾಯಾಲಯಗಳಿಗೆ ನ್ಯಾಯಾಧೀಶರನ್ನು ನೇಮಿಸಬಾರದು ಎಂದು ಶಿಫಾರಸು ಮಾಡಿದೆ. ಈ ಶಿಫಾರಸು ನ್ಯಾಯಾಂಗ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗಳಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ಅನುಚಿತ ಪ್ರಭಾವ ಅಥವಾ ಪಕ್ಷಪಾತವನ್ನು ತಡೆಗಟ್ಟುವ ಗುರಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಆದರೆ ಇದರ ಬಗ್ಗೆ ಯಾರಿಗೂ ಆಸಕ್ತಿ ಇದ್ದಂತೆ ಕಾಣುತ್ತಿಲ್ಲ. ವರದಿ ಧೂಳು ತಿನ್ನುತ್ತಿದೆ. ಈ ಕಳವಳಗಳಿಗೆ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಯಾಗಿ, ಮೇ 2010ರಲ್ಲಿ, ಪಂಜಾಬ್ ಮತ್ತು ಹರ್ಯಾಣ ಹೈಕೋರ್ಟ್ ನ ಆಗಿನ ಮುಖ್ಯ ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿ ಮುಕುಲ್ ಮುದ್ಗಲ್ ಅವರು 16 ‘ಚಿಕ್ಕಪ್ಪ ನ್ಯಾಯಾಧೀಶ’ರ ಪಟ್ಟಿಯನ್ನು ಕೇಂದ್ರ ಕಾನೂನು ಮತ್ತು ನ್ಯಾಯ ಸಚಿವಾಲಯಕ್ಕೆ ರವಾನಿಸುವ ಮಹತ್ವದ ಹೆಜ್ಜೆಯನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಂಡರು. ಈ ಕ್ರಮವು ಸಮಸ್ಯೆಯ ಗಂಭೀರತೆಯನ್ನು ಒತ್ತಿಹೇಳಿದೆ ಮತ್ತು ನ್ಯಾಯಾಂಗದೊಳಗಿನ ಆಸಕ್ತಿಯ ಸಂಭಾವ್ಯ ಸಂಘರ್ಷಗಳನ್ನು ಪರಿಹರಿಸಲು ವ್ಯವಸ್ಥಿತ ಸುಧಾರಣೆಗಳ ಅಗತ್ಯವನ್ನು ಎತ್ತಿ ತೋರಿಸಿದೆ.

ಭಾರತೀಯ ಕೊಲಿಜಿಯಂ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಸದಾ ಟೀಕೆಗೊಳಗಾಗುತ್ತಿದೆ. ಪಾರದರ್ಶಕತೆಯ ಕೊರತೆಯಿದೆ. ಸ್ವಜನಪಕ್ಷಪಾತದ ವ್ಯಾಪ್ತಿ ಹೆಚ್ಚಾಗಿದೆ. ಸಾರ್ವಜನಿಕ ವಿವಾದಗಳಲ್ಲಿ ಸಿಲುಕಿಕೊಳ್ಳುವುದು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿದೆ. ನೇಮಕಾತಿಯಲ್ಲಿ ಹಲವಾರು ಪ್ರತಿಭಾವಂತ ಜೂನಿಯರ್ ನ್ಯಾಯಾಧೀಶರು ಮತ್ತು ವಕೀಲರನ್ನು ಕಡೆಗಣಿಸುತ್ತಿದೆ. ನೇಮಕಾತಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಸುಧಾರಿಸುವ ಪ್ರಯತ್ನವಾಗಿ ‘ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ನ್ಯಾಯಾಂಗ ನೇಮಕಾತಿ ಆಯೋಗ’ ಯೋಜನೆಯನ್ನು 2015ರಲ್ಲಿ ನ್ಯಾಯಾಲಯವು ನ್ಯಾಯಾಂಗದ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯಕ್ಕೆ ಧಕ್ಕೆ ತಂದಿದೆ ಎಂಬ ಕಾರಣಕ್ಕೆ ಅದನ್ನು ವಜಾಗೊಳಿಸಿತ್ತು. ಈ ಹಿನ್ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ನ್ಯಾಯಾಂಗದಲ್ಲಿನ ಸ್ವಜನಪಕ್ಷಪಾತದ ಸಮಸ್ಯೆಯನ್ನು ಪರಿಹರಿಸಲು, ಬಹುಮುಖಿ ವಿಧಾನದ ಅಗತ್ಯವಿದೆ. ಹಿರಿಯ ನ್ಯಾಯಾಧೀಶರು ಇತರ ನ್ಯಾಯಾಧೀಶರನ್ನು ನೇಮಿಸುವ ಪ್ರಸಕ್ತ ಕೊಲಿಜಿಯಂ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚು ಪಾರದರ್ಶಕಗೊಳಿಸಬೇಕು. ವಿವಿಧ ದೃಷ್ಟಿಕೋನಗಳನ್ನು ತರಲು ಮತ್ತು ಸ್ವಜನಪಕ್ಷಪಾತದ ಅಪಾಯವನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡಲು ಕಾನೂನು ಪಂಡಿತರು, ಹಿರಿಯ ವಕೀಲರು ಮತ್ತು ನಾಗರಿಕ ಸಮಾಜದ ಪ್ರತಿನಿಧಿಗಳಂತಹ ನ್ಯಾಯಾಂಗೇತರ ಸದಸ್ಯರನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಂತೆ ಕೊಲಿಜಿಯಂ ವಿಶಾಲವಾದ ಪ್ರಾತಿನಿಧ್ಯವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರಬೇಕು. ನ್ಯಾಯಾಂಗ, ಕಾರ್ಯಾಂಗ, ಶಾಸಕಾಂಗ ಮತ್ತು ನಾಗರಿಕ ಸಮಾಜದ ಸದಸ್ಯರನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಂತೆ ಸಮತೋಲಿತ ಸಂಯೋಜನೆಯೊಂದಿಗೆ ನ್ಯಾಯಾಂಗ ನೇಮಕಾತಿ ಆಯೋಗವನ್ನು (ಜೆಎಸಿ) ತ್ವರಿತವಾಗಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಬೇಕು. ಇದು ಯಾವುದೇ ಒಂದು ಗುಂಪು ನ್ಯಾಯಾಂಗ ನೇಮಕಾತಿಗಳ ಮೇಲೆ ಅನಗತ್ಯ ಪ್ರಭಾವ ಬೀರುವುದಿಲ್ಲ ಎಂದು ಖಚಿತಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಬೇಕು. ಅರ್ಹತೆ ಆಧಾರಿತ ನೇಮಕಾತಿಗಳನ್ನು ಕಟ್ಟುನಿಟ್ಟಾಗಿ ಅನುಸರಿಸುವುದರೊಂದಿಗೆ ಕಾನೂನು ಚಾಣಾಕ್ಷತೆ, ಸಮಗ್ರತೆ ಮತ್ತು ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಸೇರಿದಂತೆ ನ್ಯಾಯಾಧೀಶರನ್ನು ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡಲು ಸ್ಪಷ್ಟವಾದ, ವಸ್ತುನಿಷ್ಠ ಮಾನದಂಡಗಳನ್ನು ಅನುಸರಿಸುವ ನಿಯಮಗಳನ್ನು ಕಡ್ಡಾಯಗೊಳಿಸಬೇಕು. ಎಲ್ಲಾ ಹಂತದ ನ್ಯಾಯಾಧೀಶರಿಗೆ ನೀತಿ ಸಂಹಿತೆಯನ್ನು ಕಟ್ಟುನಿಟ್ಟಾಗಿ ಜಾರಿಗೊಳಿಸಬೇಕು. ನ್ಯಾಯಾಂಗದೊಳಗಿನ ಕೌಟುಂಬಿಕ ಸಂಬಂಧಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಂತೆ ಯಾವುದೇ ಸಂಭಾವ್ಯ ಹಿತಾಸಕ್ತಿ ಸಂಘರ್ಷಗಳನ್ನು ಮೊದಲೇ ನ್ಯಾಯಾಧೀಶರು ಸಾರ್ವಜನಿಕವಾಗಿ ಘೋಷಿಸುವ ಅಗತ್ಯವಿದೆ. ನ್ಯಾಯಾಂಗ ನೇಮಕಾತಿಗಳು ಮತ್ತು ನ್ಯಾಯಾಂಗದ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಣೆಯನ್ನು ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆ ಮಾಡಲು ಸ್ವತಂತ್ರ ಸಂಸ್ಥೆಯನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಬೇಕು. ಇದು ಸರಕಾರದ ಹಿಡಿತದಿಂದ ಮುಕ್ತವಾಗಬೇಕು. ನ್ಯಾಯಾಂಗ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ಅರ್ಹತೆ-ಆಧಾರಿತ ಭಡ್ತಿಗಳಿಗೆ ಬಲವಾದ ಒತ್ತು ನೀಡಬೇಕು. ಲಿಂಗ, ಸಾಮಾಜಿಕ ಹಿನ್ನೆಲೆ ಮತ್ತು ವೃತ್ತಿಪರ ಅನುಭವ ಸೇರಿದಂತೆ ನೇಮಕಾತಿಗಳಲ್ಲಿ ವೈವಿಧ್ಯವನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸುವುದು ಸ್ವಜನಪಕ್ಷಪಾತದ ಚಕ್ರವನ್ನು ಮುರಿಯಲು ಮತ್ತು ನ್ಯಾಯಾಂಗಕ್ಕೆ ಹೊಸ ದೃಷ್ಟಿಕೋನಗಳನ್ನು ತರಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ನ್ಯಾಯಾಂಗ ಶಿಕ್ಷಣ ಮತ್ತು ತರಬೇತಿಯನ್ನು ಬಲಪಡಿಸುವ ಅಗತ್ಯತೆ ಇದೆ. ಸಾರ್ವಜನಿಕ ವಿಚಾರಣೆಗಳು ಅಥವಾ ಸಮಾಲೋಚನೆಗಳ ಮೂಲಕ ನ್ಯಾಯಾಂಗ ನೇಮಕಾತಿ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಲ್ಲಿ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಭಾಗವಹಿಸುವಿಕೆಯನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸುವುದು ಪಾರದರ್ಶಕತೆ ಮತ್ತು ಹೊಣೆಗಾರಿಕೆಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುತ್ತದೆ ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ ತಜ್ಞರು. ಸ್ವತಂತ್ರ ನ್ಯಾಯಾಂಗ ದೂರುಗಳ ಪ್ರಾಧಿಕಾರದ ಮೂಲಕ ದುರ್ನಡತೆ ಅಥವಾ ಪಕ್ಷಪಾತಕ್ಕೆ ನ್ಯಾಯಾಧೀಶರನ್ನು ಹೊಣೆಗಾರರನ್ನಾಗಿ ಮಾಡುವ ಕಾರ್ಯವಿಧಾನಗಳನ್ನು ಬಲಪಡಿಸಬೇಕು. ಮಾಧ್ಯಮಗಳು ಸಹ ಕಾಲಕಾಲಕ್ಕೆ ಈ ವಿಚಾರದಲ್ಲಿ ಪ್ರಬಲವಾದ ಧ್ವನಿ ಎತ್ತಬೇಕು. ಸಾರ್ವಜನಿಕರು ಸಹ ಜಾಗೃತರಾಗಬೇಕು.